Avsnitt
-
Op een aantal plekken langs de Nederlandse kust worden in de duinen kerven gemaakt, of, in de volksmond: gaten. Deze kerven zijn inkepingen die zand doorlaten. Zo worden de duinen steviger én komt er aanvoer van nieuw zand. Omwonenden zijn echter onaangenaam verrast. Zij denken dat de graafmachines de duinen kapotmaken. Is dit wel veilig? Ties Rijcken en Matthijs Kok bespreken de zin en onzin van deze kerven.
-
Vóór de zomer moet er een akkoord zijn tussen woningbouwers en de watersector. In Nederland moeten nog honderdduizenden huizen komen, maar tegelijk moeten wij ons voorbereiden op verdere klimaatverandering. Concreet: als er meer piekbuien en meer periodes van droogtes zijn, moeten de nieuwbouwwijken dan ook meer water kunnen bergen en afvoeren? Wat worden dan de normen? Een heet hangijzer in de onderhandeling draait om de normering van piekbuien: wordt het 70 mm of 100 mm? Drie centimeter lijkt niet veel, maar dit twistpunt onthult een wereld van verschil. Daarover gaan Ties Rijcken en Matthijs Kok in gesprek.
-
Saknas det avsnitt?
-
Sla een rapport over de toekomst van waterveiligheid open en je ziet ze weer: prachtige illustraties van grootse projecten die ons land zullen beschermen tegen de stijgende zeespiegel en extremer weer. Een zeesluis, de Rijnmondring, Delta21: ze zijn allemaal creatief ingetekend. Door de jaren heen zijn tientallen van zulke plannen bedacht. Over een paar jaar zullen er weer meer zijn. De vraag is: wat gebeurt er eigenlijk met die plannen? Moeten we niet eens keuzes maken en aan de slag? Welke megaplannen zijn het meest veelbelovend? En welke kunnen in de prullenbak? Ties Rijcken en Matthijs Kok vellen hun oordeel.
-
De waterwereld is in rep en roer. Bij de extreme rivierafvoeren in de jaren negentig werd veel zand en grind over de rivierbodem aangevoerd. Dat zorgde voor ophoping van sediment bij het Pannerdensch Kanaal, wat de afvoer deed leiden richting de Waal. Meetgegevens en computersimulaties, uit een onderzoek van een aantal universiteiten, waaronder TU Delft, wijzen nu op de mogelijkheid van een kantelpunt – en als dat inderdaad is bereikt, is het lastig terugkantelen. Wat is er precies aan de hand? Ties Rijcken en Matthijs Kok geven tekst en uitleg.
-
Nederland zal moeten omgaan met verdere stijging van de zeespiegel. De overheid heeft daarom het Kennisprogramma Zeespiegelstijging opgezet. Het doel: kennis vergaren over hoe Nederland zich kan voorbereiden op drie meter zeespiegelstijging, of meer. Enkele ‘denkrichtingen’ zijn al verkend: beschermen, zeewaarts, meebewegen. Waarom lukt het niet altijd om concreet te worden?
-
Om het water op veilige afstand te houden, is er een dijk en even verderop is er natuur. De scheiding tussen die twee is vaak een harde grens. Dijkversterking is een staaltje techniek, zoals een damwand, en de natuur staat er los van. Dat kan anders. Dijken en natuur kunnen samenkomen. Dat is het idee achter een innovatieproject van het HWBP, het Hoogwaterbeschermingsprogramma van waterschappen en Rijkswaterstaat dat de komende dertig jaar werkt aan versterking van de dijken in Nederland. Is het nuttig om dijken en natuur te combineren? Is het haalbaar? Is het betaalbaar?
-
Maakbaarheid – dat idee dat we de natuur kunnen scheppen, herscheppen, zoals wij dat willen – is in de menselijke geschiedenis een vrij nieuw idee. Eeuwenlang waren we onderworpen aan de grillen van de natuur, en dan ineens, of eigenlijk, beetje bij beetje: de industriële revolutie. We vinden technieken uit, we zetten de natuurlijke omgeving naar onze hand. In Nederland is die maakbaarheid vooral zichtbaar in hoe we ons drassig stukje polder, deels onder zeeniveau, bewoonbaar hebben gemaakt voor nu ruim 17 miljoen inwoners dankzij een complex systeem met alles van dijken en slootjes tot vertakte rivieren en kanalen. En nu, in 2025, waar is dat idee van maakbaarheid in de waterwereld eigenlijk gebleven? Ties Rijcken en Matthijs Kok gaan hierover in gesprek.
-
‘Een fundamentele omslag in onze omgang met water’: dat bepleit de Sociaal-Economische Raad in een recent rapport. Want de zorg voor de kwaliteit, veiligheid en beschikbaarheid van ons water komt zozeer in het geding, dat ‘een breder en samenhangend perspectief’ nodig is. Vaker zijn dit soort termen te zien in analyses van bureaus van buiten (en binnen) de sector. Wat wordt er eigenlijk precies mee bedoeld? Hoe nuttig zijn dergelijke rapporten? Ties Rijcken en Matthijs Kok gaan hierover in gesprek.
-
Piekbuienzullen onze watersystemen verder onder druk zetten. Afwatering wordt een uitdaging. Veel aandacht gaat nu uit naar nieuwbouwwijken, waar de projectontwikkelaars zelf voor de afwatering moeten zorgen. Althans, als het aan de waterschappen ligt. Als het aan Ties Rijcken ligt, wordt het probleem groter aangepakt. Ties pleit voor systeemmaatregelen, zoals nieuwe meren langs de oude én nieuwe woonwijken waarop de bestaande én nieuwe wijken piekbuien kunnen afwateren. De afgegraven grond wordt vervolgens gebruikt voor de aanleg van een berg. Is deze waterbergingsberg een aansprekende en efficiënte manier om de afwatering in bebouwd Nederland klaar te maken voor piekbuien?
-
Onlangs hield Matthijs Kok zijn afscheidsrede bij de TU Delft als hoogleraar waterveiligheid. Het werd een verhaal over de veranderingen in het vakgebied die hij tijdens zijn carrière meemaakte en over de ontwikkelingen die eraan staan te komen. Ties Rijcken en Marco Visscher ondervragen Matthijs voor een gesprek over modellen, berekeningen, rationaliteit en waardering voor het vak.
-
Wanneer het gaat over de zeespiegelstijging komt vroeg of laat de vraag: moeten we verhuizen van laag- naar hooggelegen gebieden? Die vraag maakt veel los. Gaan we de Waddeneilanden echt opgeven? En Zeeland dan, of de havengebieden? Wat doet zoiets met de waarde van de woningen in die gebieden? Wacht je met verhuizen tot het een trend wordt, of kun je beter zo snel mogelijk gaan? En: houden we in de toekomst het vertrouwen dat de overheid de fundamenten van onze samenleving blijft beschermen? Hoe zou zo’n massale verhuizing eigenlijk verlopen? Ties Rijcken en Matthijs Kok gaan daarover in gesprek.
-
Met meer heftige regenbuien en lange periodes van droogte zullen de Rijn en de Maas vaker last hebben van extreem hoogwater en extreem laagwater. Om het rivierengebied toekomstbestendig te maken, wil het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het omvattende programma “Integraal Rivier Management” herdopen tot “Ruimte voor de Rivier 2.0”. Dat betekent vooral een nog verdere verruiming van de rivieren. Is dat verstandig? Gaat het niet ten koste van andere plannen met onze toch al schaarse ruimte in Nederland? Zijn er andere oplossingen om de uitdagingen aan te pakken? Daarover gaan Ties Rijcken en Matthijs Kok met elkaar in gesprek.
-
De bever draagt bij aan waterbeheer en zorgt voor grotere biodiversiteit, maar: ook brengt de bever schade aan waterkeringen. Vooral bij hoogwater graven ze dijken in en zijn hun holen niet goed te detecteren. Zo vergroot het risico op een dijkdoorbraak. Vanwege de snel groeiende beverpopulatie is het tijd om stil te staan bij de gevolgen voor de waterveiligheid. Matthijs Kok werkte mee aan een advies van ENW, het Expertise Netwerk Waterveiligheid, over de gevaren en mogelijke maatregelen, en gaat daarover in gesprek met Ties Rijcken.
-
Woningbouw in buitendijkse gebieden wordt steeds vaker aan banden gelegd. Toch gebeurt het volop: in de havengebieden van Rotterdam en Amsterdam bijvoorbeeld. Wordt daar wel voldoende rekening gehouden met de stijgende zeespiegel en meer extreme regenbuien? Zouden we op deze kwetsbare plekken nog wel nieuwbouw moeten willen? En: hoe kwetsbaar is kwetsbaar nu echt? Intussen geldt in het Markermeer wél een strikt bouwverbod. Wat is hier de logica? Of moet alles wijken voor zoetwaterberging? In deze aflevering bespreken Ties Rijcken en Matthijs Kok de uitdagingen.
-
Vanwege de scherpe toename van extreme buien loopt de schade door overstromingen in de papieren. In de Europese Unie wordt de jaarlijkse klimaatschade inmiddels geraamd op 50 miljard euro per jaar, drie keer meer dan het gemiddelde tussen 2010 en 2020. In Nederland is meer dan de helft van zulke schade niet verzekerd, maar wordt de schade vergoed via de overheid. Is dat nog wel houdbaar voor verzekeraars?
Verzekeraars vragen de overheid om hulp, maar de Nederlandse regering ziet dat niet zitten. Komt de rekening uiteindelijk bij consument of overheid terecht als de verzekeraar niet dekt? Moeten bewoners van kwetsbare gebieden zich misschien beter voorbereiden als het water komt? Ties Rijcken en Matthijs Kok bespreken wat nu wel en niet wordt gedekt, en onderzoeken wat verzekeraars en overheid kunnen doen om te komen tot een meer werkbare situatie.
-
Ineens wil minister Keijzer ervan af. In de Tweede Kamer zei ze dat er een streep kan door de beleidslijn van het vorige kabinet om water en bodem sturend te laten zijn bij ruimtelijke keuzes. “Rekening houden met” vindt Keijzer voldoende, want anders mag er volgens haar nergens meer worden gebouwd.
In de praktijk heeft het twee jaar geleden afgesproken beleid al voor onduidelijkheid gezorgd. Zo worden de bouwplannen van gemeente Zuidplas misschien herroepen, omdat het waterschap die niet bepaald in overeenstemming vindt met het principe om bij bouwprojecten “water en bodem sturend” te laten zijn.
In deze eerste aflevering van Waterland bespreken Ties Rijcken en Matthijs Kok zowel bedoelingen als de problemen van het huidige beleid. Moet het overboord, zoals minister Keijzer wil, of is er een aanpassing mogelijk?
