Avsnitt
-
Kiedy kalkulatory zaczynamy nazywać sztuczną inteligencją, odbieramy prawdziwe znaczenie temu terminowi. Uznając AI za czarodziejską skrzynkę, cedujemy myślenie na bezmyślne maszyny. Pozwalamy, by pojęcie prawdy się rozmyło. Przestrzega prof. Piotr Durka, neuronaukowiec z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, badacz interfejsów mózg-komputer.
-
Grzyby nie należą ani do flory, ani do fauny, ale bez nich świat nie wyglądałby tak, jak wygląda. O równie intrygującej – ostatnio choćby za sprawą serialu „The Last of Us” – jak tajemniczej 1,5-milionowej populacji opowiada prof. Marta Wrzosek, mykolożka z Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
-
Saknas det avsnitt?
-
My, istoty z wodą żyjące w strachu przed wodą i w lęku przed jej brakiem. Jesteśmy wodą, istniejemy dzięki niej, a jednocześnie wyparliśmy ją z opisu świata, skolonizowaliśmy. O przywracaniu należnego jej miejsca opowiada dr Małgorzata Owczarska, antropolożka kultury i etnografka z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, badaczka błękitnej humanistyki, etnografii Polinezji, aktywizmu ludów tubylczych i postkolonializmu.
-
Tania, niewyczerpana, bezpieczna – taka ma być energia z kontrolowanej syntezy termojądrowej. Kiedy to nastąpi? Jakie przeszkody musimy pokonać? Opowiada dr hab. Agata Chomiczewska, profesorka Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy w Warszawie, kierowniczka Zakładu Badań Plazmy Termojądrowej oraz Laboratorium Badań Plazmy Metodami Spektroskopowymi w IFPiLM.
-
Jestem borsukiem i jestem z tego dumny – tak, zdaniem znawców tematu, „nosi się” ten drapieżnik. Pospolity, a zaskakująco słabo poznany. I jeszcze słabiej chroniony. Opowiadają o nim miłośnicy i obrońcy przyrody, autorzy książki „Borsuk. Władca ciemności. Biografia nieautoryzowana” – prof. Rafał Kowalczyk, badacz ssaków drapieżnych i kopytnych z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, oraz dr Paweł Średziński, historyk, dziennikarz i pisarz.
-
Ile w sensacyjnych doniesieniach o komputerach kwantowych prawdy, a ile myślenia życzeniowego? Ile realnych osiągnięć, a ile propagandy sukcesu? I do czego posłuży ta na wpół mityczna maszyna, jeśli powstanie? Wyjaśnia dr hab. Michał Oszmaniec z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, szef tamtejszej grupy zajmującej się obliczeniami kwantowymi.
-
Są niezwykłe, ale nie wszechmocne. Wszechstronne, ale nie uniwersalne. O faktach i mitach związanych z jednymi z najbardziej zadziwiających komórek, jakie zna ludzkie ciało, opowiada ich badaczka, dr Anita Florkowska z Międzynarodowego Instytutu Mechanizmów i Maszyn Molekularnych PAN (IMol), współorganizatorka UniStem Day 2025.
-
Wiek temu musieliśmy opuścić raj fizyki klasycznej. Mechanika kwantowa zmusiła nas do porzucenia dawnych sposobów myślenia o świecie. Uruchomiła też jednak rewolucję technologiczną. W jakiej jest kondycji? Jakie tajemnice skrywa? W jaką przyszłość nas zabiera? Opowiadają jej znawcy – prof. Rafał Demkowicz-Dobrzański, prof. Marek Trippenbach i dr Grzegorz Łach z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
-
Jednym jawiła się jako raj, innym – jako chaos. Co pchało jednych, a co drugich w jej dzikie ostępy? Jak zmieniała się Puszcza? Jak ewoluował stosunek ludzi do tego reliktu pierwotnych lasów? Rozmowa z dr. hab. Tomaszem Samojlikiem, historykiem przyrodniczym Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, rysownikiem i twórcą komiksów, któremu w studiu towarzyszy dr Tomasz Związek, historyk środowiska z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
-
Polki i Polacy nie gęsi, własną AI mają. Tylko właściwie po co? O ochronie lokalnego kontekstu kulturowego, suwerenności technologicznej i nieuzasadnionej panice związanej ze sztuczną inteligencją mówi Pamela Krzypkowska – informatyczka, dyrektorka Departamentu Badań i Innowacji w Ministerstwie Cyfryzacji, kierująca strategią odpowiedzialnej cyfryzacji Polski w erze sztucznej inteligencji.
-
Wspierają, goją, karmią, bronią, asystują. Czym są astrocyty – milczący bohaterowie drugiego planu, bez których funkcjonowanie neuronów byłoby niemożliwe? Rozmowa z badaczką tych niezwykłych komórek, dr hab. Aleksandrą Pękowską, profesorką Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN, kierowniczką Dioscuri Centre for Chromatin Biology and Epigenomics.
-
Co łączyło Skłodowską-Curie i Einsteina? Na czym w życiu zależało im najbardziej? Co ich różniło? O korespondencji między dwojgiem badaczy opowiada dr Ewa Łabno-Falęcka – doradczyni inwestycyjna, wykładowczyni na Politechnice Warszawskiej, założycielka i prezeska Fundacji Rozwoju Edukacji dla Przemysłu, współwydawczyni książki „Listy 1911–1932 Maria Skłodowska-Curie / Albert Einstein”.
-
Jak odnaleźć się na naszej planecie bez geografii? Do czego ta nauka służy w czasach GPS? Odpowiada dr hab. Marek Więckowski, profesor Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN, wiceprzewodniczący Międzynarodowej Unii Geograficznej.
-
Mity odczarować. Panikę przeczekać. Stosować immunizowanie przez eksponowanie. Oto zalecenia dotyczące technologii, która dwa lata temu przebojem wdarła się do sfery publicznej. Z charakterystycznym dla siebie spokojem przekazuje je prof. Przemysław Biecek z Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej, informatyk i matematyk zajmujący się analizą złożonych modeli AI.
-
Czy Biblię można analizować naukowo i podważać jej autentyczność, skoro przez Chrześcijan jest uważana za daną przez Boga? Rozmowa z dr. Sławomirem Poloczkiem, historykiem z Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, zajmującym się początkami chrześcijaństwa, badaniem tekstów biblijnych i wczesnochrześcijańskich.
-
Dlaczego w Polsce jest brzydko? Skąd w otaczającej nas przestrzeni chaos? Jak go eliminować? Rozmowa z dr. hab. Maciejem Nowakiem – prawnikiem, profesorem Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, członkiem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN oraz Komitetu do spraw Kryzysu Klimatycznego PAN.
-
Czy pradawny web był bogatszy niż dzisiejszy? Co z zasobów internetu ocalać od zapomnienia? Czy historyk powinien być nostalgiczny? Rozmowa z Marcinem Wilkowskim z Centrum Kompetencji Cyfrowych UW zajmującym się archiwistyką Webu i innowacjami w sektorze kultury.
-
Czy alkohol wymaga kontroli? A jeśli tak, to jakiej i dlaczego? Mówi dr Michał Bujalski, adiunkt w Katedrze Socjologii Wiedzy i Moralności Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, związany także z Instytutem Psychiatrii i Neurologii.
-
Wypatrywanie planet swobodnych, określanie kształtu Drogi Mlecznej, obalanie hipotez o roli czarnych dziur w narodzinach Wszechświata – dr Przemek Mróz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego robi to wszystko. Rozmowa z laureatem Nagrody im. Franka Wilczka, uczestnikiem eksperymentu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment).
-
Przez setki tysięcy lat trwaliśmy w kognitywnym uśpieniu. Aż 70–40 tys. lat temu doszło do wielkiej rewolucji. Narodziła się sztuka, religia, myślenie symboliczne. O możliwych przyczynach opowiada dr hab. Małgorzata Kot z Katedry Archeologii Epoki Kamienia Wydziału Archeologii UW, badaczka ewolucji człowieka, laureatka ERC Consolidator Grant 2024.
- Visa fler
