Avsnitt
-
Zonder speelse levenshouding verliezen we beschaving, waarschuwde Johan Huizinga in zijn boek Homo Ludens uit 1938. Spel vraagt om samenwerking, spel is een uitnodiging tot relativeren, spelen is een kenmerk van vrijheid en is alleen al daarom een onontbeerlijk element van een gezonde samenleving. Huizinga zag in zijn tijd - vlak voor de Tweede Wereldoorlog - het tegenovergestelde gebeuren: hang naar sensatiezucht en gemakkelijk te verteren meningen, een gebrek aan humor en onverdraagzaamheid tegenover groepsgenoten.
Is er ruimte voor het spel in een samenleving waarin doelmatigheid koning is? Hoe spelen wij? Kunnen we de fluïditeit en dubbelzinnigheid van het spel nog accepteren? Welke rol spelen valsspelers en spelbrekers? En mag je nog spelen met je vijanden? In krap een uur onderzoekt presentator Arnon Grunberg deze vragen met Vlaamse en Nederlandse denkers.
Deze aflevering van Het Filosofisch Kwintet is een samenwerking met deBuren die met het festival We zullen doorgaan het twintig-jarige bestaan viert.
Meer over de aflevering en de gasten vind je op onze site (https://www.human.nl/het-filosofisch-kwintet/kijk/overzicht/seizoen-2024/extra-uitzending.html). -
Intimiteit en seksualiteit zijn onderwerp van felle discussie. Wat is privé, wat is publiek?
Is de rechtsstaat welkom in ons bed?
Mag of moet de rechtsstaat zich bemoeien met onze persoonlijke levens? Zijn omgangsvormen rondom seksualiteit, fantasie, en grensoverschrijdend gedrag aan herziening toe? Kunnen we dit zelf onderling niet meer oplossen? Waar begint en eindigt consent? En is dit in wetten of regels te vangen, of raken we in onze wens tot veiligheid en bescherming ook iets kwijt? -
Saknas det avsnitt?
-
Migratie, klimaat, belastingontwijking... grote problemen van vandaag zijn vaak niet meer op nationaal niveau op te lossen. Machtige megabedrijven maken op internationale schaal de dienst uit, en beschikken over geldkassen die groter zijn dan sommige landen.
Is de nationale rechtsstaat nog wel houdbaar?
Wie beschermt dan de publieke ruimte? Wat heeft de nationale rechtsstaat nog te vertellen als problemen grensoverstijgend zijn? Brengt een ongelijk speelveld rechtsstatelijke principes in gevaar? En wie is de hoogste rechter in internationale disputen?
Arnon Grunberg gaat in deze aflevering in gesprek met universitair hoofddocent rechtsfilosofie Tamar de Waal, hoogleraar rechtsfilosofie Hans Lindahl, hoogleraar International Governance Kutsal Yesilkagit en advocaat Channa Samkalden. -
Autocratische leiders zijn wereldwijd bezig aan een opmars. Waaruit bestaat de aantrekkingskracht van de autocraat? Hoe lukt het hen om massa’s mensen op te zwepen? Worden autocratische verleidingen groter als onze rechtsstaat hapert? Wie profiteert als de autocraat de macht grijpt? En wat gebeurt er als de magie is uitgewerkt?
Waarom voelen we ons aangetrokken tot dat wat de rechtsstaat afbreekt?
In de vierde aflevering spreekt Arnon Grunberg over de rechtsstaat en autocratische verleidingen, met essayist Arnold Heumakers, auteur Tom Lanoye, auteur en historicus Annelien de Dijn en publicist en redacteur Casper Thomas. -
Ondanks die vaak besproken scheiding tussen kerk en staat, zijn veel wortels van de rechtsstaat terug te voeren op religie. Wat houdt die scheiding eigenlijk in? Welk mensbeeld ligt ten grondslag aan de rechtsstaat? En wat is het fundament van de rechtsstaat zonder God?
Is religie een vloek of een zegen voor de rechtsstaat?
In de derde aflevering spreekt Arnon Grunberg over de rechtsstaat en geloof, met onder andere antropoloog Pooyan Tamimi Arab, classicus Irene Zwiep en filosoof Theo de Wit. -
Om conflicten onderling te voorkomen hebben we de staat een geweldsmonopolie gegeven. In ruil daarvoor worden wij beschermd. Wanneer is geweld geoorloofd, hoe ver mag de staat daarin gaan? Onder welke voorwaarde mag de burger geweld gebruiken? En wat betekent gehoorzaamheid in een democratische rechtsstaat?
Slaan we elkaar zonder rechtsstaat de hersens in?
Arnon Grunberg spreekt in deze tweede aflevering met historicus Beatrice de Graaf, cultureel antropoloog Tine Molendijk, gedragswetenschapper Otto Adang en Ferd Grapperhaus, hoogleraar Rechtsstaat, Samenleving en Rechtspraktijk en ex-minister van Justitie en Veiligheid. -
We leven nog altijd in een rechtsstaat. Sterker nog, sinds de verkiezingen van november worden we doodgegooid met het woord rechtsstaat. Waar hebben we het precies over als we het over rechtsstaat hebben? Gaat het puur over de wet of moeten we intenties achterhalen? Wat willen we beschermen, hoe en waarom?
In deze eerste aflevering van dit seizoen van Het Filosofisch Kwintet tijdens de Nacht van de Filosofie gaat het over democratie versus rechtsstaat. Democratie en rechtsstaat lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar staan steeds meer (van de Verenigde Staten tot Slowakije, van Brazilië tot Hongarije) op gespannen voet met elkaar. Wat als een meerderheid van de kiezers principes als vrijheid van meningsuiting of het verbod op discriminatie wil veranderen? Moet de kiezer soms tegen zichzelf in bescherming worden genomen?
Mogen kiezers de rechtsstaat om zeep helpen? In krap een uur onderzoekt presentator Arnon Grunberg deze vraag met onder andere jurist Ybo Buruma, historicus Ewoud Kieft en Jurist Ingrid Leijten. Grunberg: “In Het Filosofisch Kwintet wordt luisteren nog gewaardeerd, is stilte geen schande en ruzie geen einddoel, al geloven we ook niet dat consensus de weg is naar het paradijs”. -
De keuzes die we nu (niet) maken hebben groot effect op toekomstige generaties, maar toch blijkt het moeilijk om met het oog op de toekomst het juiste te doen. Het perspectief dat we vandaag innemen, kijkt hooguit vijftig jaar vooruit. Hoe overstijg je het eigenbelang en dien je het algemeen belang in de tijd? In de zesde aflevering van Het Filosofisch Kwintet ontvangt presentator Clairy Polak historicus Philipp Blom, antropoloog Roanne van Voorst en de schrijvers Arnon Grunberg en Dalilla Hermans.
-
De snelheid en schaal van kunstmatige intelligentie opent ongekende mogelijkheden. Hoe fijn is dat? Of zijn we bezig een legertje monsters van Frankenstein te creëren, die de democratie en de rechtstaat bedreigen? In de vijfde aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat het over het algemeen belang en de rol van kunstmatige intelligentie. Presentator Clairy Polak spreekt met Marleen Stikker (directeur van Waag en oprichter van de Digitale stad), Bart van der Sloot (techniekfilosoof in Tilburg), Tjark Tjin-A-Tjoi (CEO van TNO) en Reijer Passchier (hoogleraar Digitalisering en de democratische rechtstaat).
-
In Nederland hoort iedereen gelijke toegang tot gezondheidszorg te hebben, maar in de praktijk gaat individuele vrijheid vaak ten koste van het algemeen belang. Zorgverleners en patiënten zijn bezig met individuele belangen, maar wie draagt zorg voor een gezonde samenleving? Wordt de kloof tussen gezonde en ongezonde burgers groter? Hebben we te hoge verwachtingen van gezond ouder worden? En tot welke spanningen leiden scherpere keuzes met het oog op solidariteit? Clairy Polak spreekt erover met filosoof Marli Huijer, bestuurskundige Albert Jan Kruiter, chirurg Baukje van den Heuvel en filosoof Menno de Bree.
-
Als iedereen diens eigenbelang nastreeft, dan komt dat ons allen ten goede, zeiden de klassieke economen al. Maar is dat wel zo? Ongelijkheid kan publieke belangen ook onder druk zetten. Moeten we anders naar onszelf en onze relatie tot de economische ordening leren kijken?
Clairy Polak spreekt met econoom Fieke van der Lecq, classica Tazuko van Berkel en filosofen Savriël Dillingh en Jelle van Baardewijk. -
Conflicten kunnen gezond zijn voor een democratische rechtstaat vol dynamiek en verschillen van inzicht. Maar conflict kan ook leiden tot stagnatie. Wanneer dient conflict het algemeen belang en wanneer wordt het destructief? Hebben we behoefte aan een nieuw maatschappelijk middenveld? In hoeverre is burgerlijke ongehoorzaamheid nodig om verandering te forceren? En tot welke offers zijn we bereid? Clairy Polak spreekt met filosofen Jurriën Hamer en Martha Claeys, historicus Geerten Waling en minister van staat Herman Tjeenk Willink.
-
We willen allemaal gezien en erkend worden, of het nu gaat om politieke voorkeur, geslacht, culturele achtergrond of religie. Door die gerichtheid op het zelf dreigen we soms over het hoofd te zien dat er een wereld buiten onszelf bestaat, die om gezamenlijke inzet en betrokkenheid vraagt.
Hoe zien we de huidige relatie tussen het individu en de maatschappij, wat zijn hierin onze wederzijdse verantwoordelijkheden en rechten? En hoe kan het publieke belang het winnen van al die verschillende eigenbelangen? Hierover gaat het in een speciale aflevering van Het Filosofisch Kwintet op de Nacht van de Filosofie 2023 onder leiding van Clairy Polak.
Hoe belangrijk is het van al die 'ikken' weer een 'wij' te maken? In krap een uur probeert presentator Clairy Polak samen met Bas Heijne, Roxane van Iperen, Dyab Abou Jahjah en Daan Roovers dit thema te doorgronden. -
In vijf jaar tijd is het aantal mensen dat in moderne slavernij leeft, gestegen van 40 miljoen naar bijna 50 miljoen. Ondertussen dragen wij de T-shirts en bellen we met de telefoons die daar het resultaat van zijn en kijken we naar het WK in Qatar. Zijn wij de slavendrijvers van onze tijd? Clairy Polak praat met Daan Roovers (filosoof), Eva Groen-Reijman (ethica), Gert Oostindie (historicus) en Govert Buijs (bijzonder hoogleraar Politieke Filosofie en Levensbeschouwing).
-
Voor even waanden we ons oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart en langdurige vrede. Werd, want Poetins bloederige oorlog in Oekraïne veranderde alles. In de laatste aflevering van dit seizoen van Het Filosofisch Kwintet onderzoeken we de maakbaarheid van de internationale rechtsorde.
Waren we naïef, en hebben we genoeg gedaan om dit te voorkomen? Kunnen we de wereldorde naar onze hand zetten, of was dat slechts een illusie? Hoe krijgen we weer meer grip op de geopolitieke situatie?
Presentator Clairy Polak spreekt met historici Mathieu Seegers en Philipp Blom, politicoloog Ties Dams en filosoof Daan Roovers.
Over dit seizoen
Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over macht en onmacht. In vijf afleveringen onderzoekt Clairy Polak met haar gasten de veranderende betekenis van maakbaarheid. -
In ieder land is de fixatie op de eigen nationale geschiedenis opvallend groot. Wie haar (her)schrijft, beschikt over macht. Wie die macht misbruikt, kan zomaar een oorlog beginnen. De vierde aflevering van het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over de aantrekkingskracht, het gevaar en de maakbaarheid van geschiedenis.
Waarom hebben we aan juist deze verhalen zo'n grote behoefte? Hoeveel vrijheid mag de geschiedsschrijver zich permitteren? En waar ligt de grens tussen gebruik en misbruik van de nationale geschiedenis?
Presentator Clairy Polak spreekt hierover met historici Remieg Aerts, Agnes Cremers en Geerten Waling, en schrijver Stephan Sanders.
Over dit seizoen
Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over macht en onmacht. In vijf afleveringen onderzoekt presentator Clairy Polak de veranderende betekenis van maakbaarheid. -
Risico’s zijn er om uit te sluiten, gezondheid is er om te optimaliseren. We hebben de dood weliswaar (nog) niet bezworen, maar we doen wat we kunnen.
Kunnen we meer grip krijgen op onze gezondheid, of is dat slechts schijn? Hoe werkt het maakbaarheidsdenken door in de zorg? En zijn we te veel bezig met onze gezondheid, of juist te weinig?
Presentator Clairy Polak spreekt hierover met hoogleraar filosofie en medische ethiek Ignaas Devisch, filosoof en voormalig Denker des Vaderlands Daan Roovers, sociaalwetenschapper Alana Helberg-Proctor en chirurg Baukje van den Heuvel.
Over dit seizoen
Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over macht en onmacht. In vijf afleveringen onderzoekt presentator Clairy Polak maakbaarheid in tijden van crises. -
Onze samenleving is gestoeld op het idee dat eigen verdienste bepaalt hoe ver je het schopt. Of, om met Louis van Gaal te spreken: geluk dwing je af. In deze aflevering onderzoekt Het Filosofisch Kwintet de maakbaarheid van ons persoonlijke leven. Kunnen we worden wie we willen zijn, als we maar ons best doen? Presentator Clairy Polak bespreekt het met schrijvers Joost de Vries en Dalilla Hermans, filosoof Martha Claeys en econoom en filosoof Huub Brouwer.
Over dit seizoen.
Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Dit jaar staat Het Filosofisch Kwintet in het teken van macht en onmacht. -
Wat heeft decennia aan maakbaarheidsdenken ons opgeleverd? Wanneer zijn we ons geloof in de maakbaarheid van de maatschappij verloren? En waarom geloven we dan weer wel in de maakbaarheid van het individu? Presentator Clairy Polak spreekt hierover met historicus Philipp Blom, klimaatjournalist Jaap Tielbeke, schrijver Nelleke Noordervliet en cultuurfilosoof Thijs Lijster.
Over het nieuwe seizoen.
Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Dit jaar staat Het Filosofisch Kwintet in het teken van macht en onmacht. -
In deze speciale uitzending onderzoekt presentator Clairy Polak met vier denkers onze houding tegenover de toekomst. Hebben we meer aan optimisme of pessimisme? Welke betekenis geven we aan ratio en emotie bij het vormgeven van die toekomst? Hoe wint het langetermijndenken het van de voortdurende focus op de korte termijn? En hoe helpt dat om de klimaatproblematiek aan te pakken?
- Visa fler
