Avsnitt
-
In een handschrift uit de periode 1842-1847 schrijft dominee H. Wied op de titelpagina 'In den 40er Jahren des 19. Jahrh. verschwand auf den Westindischen Inseln die kreolische Sprache und wurde durch die englische verdrängt.' Maar... dat gebeurde dus niet. In 1871 en 1881 verschijnen publicaties met toch nog wat restjes.
In 1883 ontvangt Hugo Schuchardt, misschien wel de eerste taalkundige die we creolist kunnen noemen, een brief van de Maagdeneilandse arts Magens. Het is een reactie op een verzoek om een fragment in het Nederlands Creools zoals het door bevolking van St. Thomas gesproken wordt. Pas in 1914 wordt deze brief, bomvol woorden die we uit achttiende-eeuwse bronnen niet kenden, gepubliceerd in het Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde.
In deze podcast geef ik wat informatie over de publicatie van deze brief en ook zal ik deze met Nederlandse vertaling voorlezen. Dank zij Sebastian Dyhr en Peter Bakker, en dank zij het online Hugo Schuchardt Archief van de Universiteit Graz, kan ik nu meer vertellen dan tot nu over deze tekst gepubliceerd is.
Meer informatie, tips of vragen? Neem dan gerust contact op via mijn website www.diecreoltaal.com -
Tijdens vorige afleveringen heb ik vooral aandacht besteed aan allerlei bronnen die juist met de taal zelf te maken hadden, zoals de woordenlijsten van Nelson, metalinguistisch materiaal of het veldwerk van De Josselin de Jong. Een flink aantal jaar geleden wees een collega mij er op dat de bloemlezing Die Creol Taal (1996) als bron was opgenomen in de roman Pelican Bay van Nelleke Noordervliet. In 2015 zag ik in de universiteitsbibliotheek in Leiden dat er in de collectie Kellendonk ook Nederlands Creools te vinden was. Toen Gilbert Sprauve mij begin dit jaar wees op de roman Night of the Silent Drums van John Anderson, bleek in die roman zelfs een woordenlijst met daarin Nederlands Creools opgenomen te zijn. Dit leek me een goede reden om weer wat leven te blazen in de podcastreeks.
Vragen, tips of opmerkingen? Neem dan contact met me op via www.diecreoltaal.com. -
Saknas det avsnitt?
-
Een van de meest interessante teksten in het Virgin Islands Dutch Creole is de acht pagina's tellende woordenlijst die de Amerikaanse onderzoeker Frank Nelson in 1936 maakte. De woorden en teksten in dit typoscript laten, tien jaar na het veldwerk van De Josselin de Jong, het werkelijk gesproken Virgin Islands Dutch Creole zien.
Maar... toen wij in 1993 op zoek gingen naar de lijst om op te nemen in Die Creol Taal, 250 Years of Negerhollands Texts, stond ons een aantal bijzondere verrassingen te wachten. In drie delen nemen we de lijst en de verhalen eromheen door.
Deel 2: De field notes zijn overgetypt gaat over de echte veldwerkaantekeningen die Nelson heeft overgetypt voor ons project. Er blijkt veel meer te zijn dan we dachten. De veldwerkaantekeningen bestaan niet uit acht, maar uit maar liefst achttien pagina's! Het leidt tot een flinke briefwisseling vol informatie over de creooltaal en Nelsons veldwerk, vol aanknopingspunten om de uiteindelijke woordenlijsten goed te kunnen publiceren.
Voor meer informatie en contact, bezoek www.diecreoltaal.com. Het verhaal rond het veldwerk van Nelson is verschenen in Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde (2012) en in de hoofdstukken 13 en 14 van mijn dissertatie The Virgin Islands Dutch Creole Textual Heritage (...) (2017). (Open Access beschikbaar) -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijk Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was het bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakt hij kennis met met enige moedertaalsprekers van het Nederlands Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen, op een manier waardoor je bijna kunt horen hoe de oorspronkelijke taal werkelijk geklonken heeft.
Op 14 en 15 december 1922 gaan Hatt en De Josselin de Jong op bezoek bij de gouverneur en dr. Mortensen, twee personen aan wie ze veel kunnen hebben bij hun archeologische werk. Daarna bezoeken ze de plek waar al eerder archeologisch veldwerk is verricht, Magens Bay.
Aanvullende informatie en contact: www.diecreoltaal.com. -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijk Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was het bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakt hij kennis met met enige moedertaalsprekers van het Nederlands Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen, op een manier waardoor je bijna kunt horen hoe de oorspronkelijke taal werkelijk geklonken heeft.
Van 8 tot 13 december 1922 reist het team van de archeologische expeditie naar St. Thomas. Een saaie reis, maar... met een mooie aankomst op St. Thomas.
Aanvullende informatie en contact: www.diecreoltaal.com. -
Een van de meest interessante teksten in het Virgin Islands Dutch Creole is de acht pagina's tellende woordenlijst die de Amerikaanse onderzoeker Frank Nelson in 1936 maakte. De woorden en teksten in dit typoscript laten, tien jaar na het veldwerk van De Josselin de Jong, het werkelijk gesproken Virgin Islands Dutch Creole zien.
Maar... toen wij in 1993 op zoek gingen naar de lijst om op te nemen in Die Creol Taal, 250 Years of Negerhollands Texts, stond ons een aantal bijzondere verrassingen te wachten. In drie delen nemen we de lijst en de verhalen eromheen door.
Deel 1: Acht interessante pagina's gaat over het eerste lijstje dat we in handen hadden, maar we eindigen met een cliffhanger: er blijkt meer te zijn...
Voor meer informatie en contact, bezoek www.diecreoltaal.com. Het verhaal rond het veldwerk van Nelson is verschenen in Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde (2012) en in mijn dissertatie The Virgin Islands Dutch Creole Textual Heritage (...) (2017). -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijk Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was het bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakt hij kennis met met enige moedertaalsprekers van het Nederlands Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen, op een manier waardoor je bijna kunt horen hoe de oorspronkelijke taal werkelijk geklonken heeft.
Op 6 december bezoeken Hatt en De Josselin de Jong voor het laatst het Heye Museum om wat laatste afspraken te maken over te fotograferen materiaal. Hiermee kunnen ze later hun archeologische vondsten vergelijken. Ook ontmoeten ze eindelijk Franz Boas tijdens een afscheidsmaal met de curatoren van het American Museum of Natural History. Op 7 december vertrekken ze eindelijk met een schip van de Quebec Line naar St. Thomas. Nog even en het échte archeologische, maar wat mij betreft ook het taalkundige, werk kan beginnen.
Aanvullende informatie en contact: www.diecreoltaal.com. -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijk Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was het bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakt hij kennis met met enige moedertaalsprekers van het Nederlands Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen, op een manier waardoor je bijna kunt horen hoe de oorspronkelijke taal werkelijk geklonken heeft.
Op 3, 4 en 5 december bezoeken Hatt en De Josselin de Jong niet alleen het American Museum ofNatural History, maar ook het net opgerichte Heye Museum. Hier ontmoeten ze Hodge, de onderdirecteur. In beide musea doen ze inspiratie op voor hun archeologische expeditie. Eindelijk lijkt er een eind te komen aan de rompslomp, het geharrewar rond de overstap naar het schip dat ze naar St. Thomas zal brengen.
Aanvullende informatie en contact: www.diecreoltaal.com. -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijk Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was het bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakt hij kennis met met enige moedertaalsprekers van het Nederlands Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen, op een manier waardoor je bijna kunt horen hoe de oorspronkelijke taal werkelijk geklonken heeft.
Op 1 en 2 december moeten Gudmund Hatt, zijn vrouw en Jan de Josselin de Jong op zoek naar een hotel en dat vinden ze naast het American Museum of Natural History. Dat museum blijkt van interesse voor hun expeditie. Tijdens het wachten op de overtocht naar St. Thomas krijgen ze te horen dat de gepakte crimineel betrokken was bij wereldnieuws....
Aanvullende informatie en contact: www.diecreoltaal.com. -
Wanneer je kennismaakt met een vreemde taal is het handig, maar ook leuk, om een woordenlijst hiervan door te nemen. In de achttiende eeuw zijn er twee gemaakt die gebruikt konden worden door vertalers om vanuit de Europese taal in contact te komen met een Creoolssprekend publiek.
Toen in de twintigste eeuw onderzoekers door middel van veldwerk de taal en de verhalen gingen vastleggen, hoorden woordenlijstjes daar natuurlijk bij. Nu om vanuit het Creools te kijken welke woorden in het Nederlands of Engels bedoeld werden.
In deze aflevering neem ik alle mij bekende woordenlijstjes beknopt door. Sommige verdienen het om nog eens in een andere aflevering wat preciezer bekeken te worden!
Via www.diecreoltaal.com zijn verschillende lijstjes te bekijken en aangezien ze echt nog niet uitvoerig onderzocht zijn, is er nog best iets te ontdekken, bijvoorbeeld over de herkomst van de woorden.
Tips of vragen? Neem dan contact op via www.diecreoltaal.com. -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijke Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was zijn bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakte hij kennis met enkele moedertaalsprekers van het Nederlandse Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen en waarvan we bijna kunnen horen hoe de taal écht geklonken heeft.
De dag voor Thanksgiving Day 1922 komt de Lithuania aan in New York. De Josselin de Jong beschrijft deze aankomst met de rol van de immigration officers en de medical officers. Bovendien merken de passagiers nu dat een van hen een crimineel is. Op 30 november, de eerste dag in New York, gaan Hatt en De Josselin de Jong met de subway naar de Bronx Zoo.
Aanvullende informatie is te vinden op https://diecreoltaal.com/ -
De oudste teksten in het Virgin Islands Dutch Creole komen uit 1739-1742, maar het oudste boekje waarvan we weten dat het werkelijk is gebruikt binnen Evangelische Broedergemeente op de Deense Antillen, komt uit 1749-1753. Dit Criol Leedekin Boekje voor gebrieck Van de Neger broer gemeente Na St Thomas St Crux Overzet üt de Hoog deutse taal door Broer Samy Isles en George Weber, en een deel mee Assistantie Broer Johannes staat vol gezangen.
Ik zal informatie over dit boekje geven, maar belangrijker nog: graag laat ik een opname horen van één van de liederen. Gylchris Sprauve, musicoloog en tenor van de US Virgin Islands, heeft er namelijk al een paar gezongen en opgenomen.
Meer informatie of afbeeldingen? Opmerkingen, vragen of tips? Neem dan alstublieft contact op via www.diecreoltaal.com. -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijke Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was zijn bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakte hij kennis met enkele moedertaalsprekers van het Nederlandse Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen en waarvan we bijna kunnen horen hoe de taal écht geklonken heeft.
Zijn dagboek zal ik per dag voorlezen en toelichten. We gaan verder met 24 en 26 november 1922. De Josselin de Jong ontmoet de machinist en er is een verstekeling aan boord.
Aanvullende informatie is te vinden op www.diecreoltaal.com. -
In de vorige aflevering konden we zien hoe het zat met de omstandigheden waaronder het Virgin Islands Dutch Creole kon ontstaan. Maar uit de periode tot 1736 hebben we geen snipper in deze taal. Wel wordt er in 1736 in een dagboek van een zendeling van de Evangelische Broedergemeente verwezen naar een mogelijke bijbelvertaling naar het 'Carriolsch', maar die was toen nog niet gelukt. Uit 1738 kennen we de oudste brief die door een tot slaaf gemaakte geschreven is, met daarin wat Creoolse kenmerken. De eerste echt Virgin Islands Dutch Creole teksten zijn in 1739 opgetekend en deze zijn in 1742 zelfs in druk verschenen. En zover ik weet, zijn dit zelfs de oudste gedrukte teksten in een Creooltaal.
-
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijke Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was zijn bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakte hij kennis met enkele moedertaalsprekers van het Nederlandse Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen en waarvan we bijna kunnen horen hoe de taal écht geklonken heeft.
Zijn dagboek zal ik per dag voorlezen en toelichten. We gaan verder met 21 en 22 november 1922, de eerste dagen aan boord van de Lithuania.
Aanvullende informatie is te vinden op www.diecreoltaal.com. -
In het Virgin Islands Dutch Creole zijn allerlei woorden te herkennen die afkomstig zijn uit het Zeeuwse en/of het West-Vlaamse dialect van het Nederlands. Waar kun je dat aan zien? Om welke woorden en klanken gaat het eigenlijk? Interessanter is misschien nog wel de vraag hoe die dialectvormen in deze creooltaal terecht hebben kunnen komen,
In deze aflevering ga ik in op de dialectvormen én de demografische verklaring ervoor. De aflevering duurt dan ook twee keer zo lang als normaal.
Meer informatie? Kijk dan op www.diecreoltaal.com
Di hou creol - podcast over Virgin Islands Dutch Creole is in principe tweewekelijks. Deze keer moest ik wat vlugger zijn omdat de aflevering over dit onderwerp al beloofd was.
Op 11 juni verschijnt de volgende aflevering. -
In 1922-1923 bezocht de Nederlandse antropoloog J.P.B. de Josselin de Jong in een gezamenlijke Deens-Nederlandse archeologische expeditie verschillende Caribische eilanden. Heel belangrijk was zijn bezoek aan de US Virgin Islands. Niet alleen vond hij archeologisch materiaal, ook maakte hij kennis met enkele moedertaalsprekers van het Nederlandse Creools. Was deze taal dan toch niet uitgestorven? De teksten die hij verzamelde zijn fonetisch gepubliceerd en dus hebben we nu een schat aan verhalen, verteld door moedertaalsprekers over onderwerpen die dicht bij de cultuur van de Maagdeneilanden liggen en waarvan we bijna kunnen horen hoe de taal écht geklonken heeft.
Zijn dagboek zal ik per dag voorlezen en toelichten. We beginnen met de eerste dag, de reis van Amsterdam naar Kopenhagen, 19 november 1922.
Aanvullende informatie is te vinden op www.diecreoltaal.com. -
Deze aflevering bestaat uit drie delen. Allereerst besteed ik aandacht aan de brief van Arendt Henderijckx. Hij schreef deze brief in 1672 vanuit St. Eustatius om te melden dat er daar mensen klaarstaan om naar St. Thomas te gaan. Vervolgens lees ik twee teksten voor die met slavernij te maken hebben. De eerste tekst is een afscheidslied uit 1788, de tweede is een fabeltje dat is opgetekend in 1923. Ten slotte noem ik enkele digitale bronnen waarmee de geschiedenis van de bevolking van St. Thomas bestudeerd kan worden.
-
Tijdens deze eerste aflevering van di hou creol bespreek ik allereerst kort met welke taal we te maken hebben. In grote stappen neem ik de luisteraar mee door de 250 jaar dat deze taal bestaan heeft. Een taalcursus wordt het niet.
Daarnaast besteed ik aandacht aan de naam die sprekers, maar vooral ook onderzoekers, aan deze creooltaal hebben gegeven. Het begint met Carriolsch en het eindigt met Virgin Islands Dutch Creole.
Ten slotte zal ik de website diecreoltaal.com en de belangrijkste bronnen voor een eerste kennismaking met het Virgin Islands Dutch Creole langs laten komen. Via de website vindt u niet alleen teksten over of in het Virgin Islands Dutch Creole, maar ook links naar websites waar gerelateerde, bijvoorbeeld historische, bronnen te vinden zijn. -
Aan het begin van de achttiende eeuw ontstond er op de toenmalige Deense Antillen St. Thomas, St. John en St. Croix een contacttaal. Vreemd genoeg was het overgrote deel van de woordenschat niet afkomstig uit het Deens, maar uit het Nederlands. Het Virgin Islands Dutch Creole groeide uit tot een levende creooltaal die ooit naast het Nederlands dé belangrijkste taal van de eilanden werd die we nu US Virgin Islands noemen.
Vanaf de negentiende eeuw dacht men keer op keer dat di hou creol 'de oude creooltaal' echt uitgestorven zou zijn, maar pas in 1987 overleed de laatste spreekster.
Deze podcast is geen cursus, maar een verhaal van deze bijzondere taal in steki pampi senu, letterlijk 'stuk papier meervoud', oftewel in 'snippers' uit de ongeveer 250 jaar dat deze taal heeft bestaan.
Cefas van Rossem bestudeert al vanaf de jaren '90 het Virgin Islands Dutch Creole. Vrijwel alle teksten in en over deze taal zijn door zijn handen gegaan of onder zijn ogen gekomen. Op dit moment is hij als gastonderzoeker aan het Meertens Instituut betrokken bij het archiveren en onderzoeken van dit creoolse materiaal.
Voor bronnen en contact: https://diecreoltaal.com/
