Avsnitt
-
Je neemt een placebo - een soort fopmedicijn - en tóch voel je je beter. Het is geen verzinsel, maar een gevolg van dat onze hersenen altijd dingen leren. Zo zijn er zelfs (atrose)patiënten die na een nep-knie-operatie net zo goed herstelden als mensen die een echte operatie hebben gehad. Hoe dat kan legt gezondheidspsycholoog Andrea Evers (Universiteit Leiden) uit in deze aflevering.
645: Hoe weet een medicijn waar het heen moet https://open.spotify.com/episode/6Mbq9jbl1QfpF84DabUCY2?si=ed1f627ded914d42
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Als al het ijs van Antarctica smelt, stijgt de zeespiegel 57 meter. Dat zou Nederland bijna volledig onder water zetten. Gelukkig verwachten we niet dat de hele Zuidpool verdwijnt, maar... de Zuidpool is wel degelijk aan het smelten. Lange tijd dachten wetenschappers dat dit onmogelijk was: de Zuidpool leek onaantastbaar. Dat blijkt toch anders. Sophie de Roda Husman van de TU Delft onderzoek hoe het écht zit en legt uit dat één afbrekende ijsplaats een reeks aan gebeurtenissen in gang zet die het smeltproces alsmaar versnellen.
Disclaimer: aan het eind van deze video wordt vermeld dat de aarde met 1,4 graden Celsius is opgewarmd ten opzichte van pre-industriële niveaus. Dit is echter geen gemiddelde, maar een piek gemeten in het warme jaar 2023. Volgens het laatste rapport van het IPCC is de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging tussen 2011-2020 in werkelijkheid ongeveer 1,1 graden Celsius. Sindsdien zien we echter wel een stijgende lijn in de opwarming van de aarde, waardoor 2024 rond de 1.4-1.5 graden warmer zou kunnen worden dan pre-industriële levels. Bedankt voor jullie begrip, en we blijven ons best doen om nauwkeurige informatie te delen!
Wil je meer informatie over het onderzoek naar de Zuidpool?
► IPCC Het zesde klimaatrapport (AR6): https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/
IPCC rapport. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is opgericht door de Verenigde Naties. Hun doel is de beschikbare kennis op het gebied van klimaat, klimaatverandering en de gevolgen in kaart te brengen.
Om de vijf à zes jaar brengen ze een klimaatrapport (Assessment) met de laatste stand van zaken uit in vier delen. Het zesde klimaatrapport (AR6) kwam uit in 2023, en bevat een uitgebreide beschrijving van het hele klimaatsysteem, waarin er ook veel aandacht is voor de Zuidpool.
► Special report on the ocean and cryosphere in a changing climate (SROCC): https://www.ipcc.ch/srocc/
In 2019 bracht de IPCC een speciaal rapport uit over de oceaan en cryosfeer (een verzamelnaam voor alle gebieden op aarde waarin water voorkomt in de vorm van sneeuw, ijs of permafrost). Hoofdstuk drie van het rapport is volledig gewijd aan de Noord- en Zuidpool.
► European state of the climate. Report 2023: https://climate.copernicus.eu/esotc/2023
Het European State of the Climate Report 2023 geeft een overzicht van het klimaat en weer in dat jaar. 2023 werd gekenmerkt door extreem weer in Europa, en het rapport biedt een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen en hun oorzaken. Twee punten uit het rapport over de opwarming van de aarde:
- 2023 gaat de boeken in als het warmste jaar sinds het begin van wereldwijde metingen in 1850;
- Het was 0.60°C warmer dan het gemiddelde van 1991-2020 en 1.48°C warmer dan 1850-1900 ('pre-industriële niveaus').
► Een paar interessante publicaties over de Zuidpool:
Overzicht van hoe en waar het landijs op Antarctica veranderde de afgelopen 25 jaar: https://www.nature.com/articles/s41586-018-0179-y.
► En hoe de ijsplaten van Antarctica veranderde de afgelopen 25 jaar: https://www.science.org/doi/full/10.1126/sciadv.adi0186
► Hoe ijsplaten dunner worden door het warmere oceaanwater: https://www.nature.com/articles/nature10968
► En hoe smeltwater aan het oppervlakte ijsplaten instabiel kan maken: https://www.nature.com/articles/s41586-020-2627-8.
► Waarom de Larsen B ijsplaat in 2002 afbrak (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2013GL057694)
► ... en hoe dat het achterliggende landijs versnelde (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2004GL020697)
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Saknas det avsnitt?
-
Neanderthalers waren harig, barbaars en onderontwikkeld. Dat is ongeveer hoe wij over ze denken. En ‘wij’ dat zijn dan de ‘homo sapiens’, de wijze denkende mens, wél slim genoeg om te overleven. Archeoloog Gerrit Dusseldorp van Universiteit Leiden legt in deze aflevering de twee neefjes naast elkaar: de homo sapiens versus neanderthaler. En spoiler: zo verschillend zijn we niet.
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het Noorderlicht is de laatste tijd vaker te zien in Nederland, en dat blijft zo in 2024 en 2025. Dit spectaculaire natuurverschijnsel komt door een zonnecyclus die elke 11 jaar een piek bereikt. Maar wist je dat de veroorzaker van dit prachtige fenomeen ook gevaarlijk kan zijn?
Aardwetenschapper Lennart de Graaf (Universiteit Utrecht) legt in deze aflevering uit hoe zonnestormen, die het Noorderlicht veroorzaken, veel meer invloed hebben dan je denkt. In 1967 was de Derde Wereldoorlog er bijna door uitgebroken, miljoenen mensen zaten weken zonder stroom, en recent kwamen satellieten van Elon Musk in de problemen. Kan zo’n zonnestorm ook Nederland platleggen? Je hoort het in deze aflevering.
Tips voor Noorderlichtjagers:
1. Zoek een plek waar je vrij uitzicht hebt richting het noorden
2. Hoe dichterbij middernacht hoe groter de kans is dat je het noorderlicht kan zien
3. Zoek een plek waar weinig lichtvervuiling is; dus het liefst geen straatverlichting of ander licht
4. Het moet onbewolkt zijn
5. Via een camera kan je het Noorderlicht vaak makkelijker zien dan met het blote oog, dus pak je telefoon erbij
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Stel je voor: een muis die recht op de klauwen van een kat afrent of een rups die ineens omhoog klimt in een boom om daar te sterven…
Het klinkt bizar, maar bij deze dieren is de controle volledig overgenomen door een virus of parasiet. Wetenschapper Vera Ros van de Wageningen Universiteit onderzoekt deze zombie-beesten en hun indringers. Want ook al lijkt het op science fiction, zoals in The Last of Us- het is het echt! Gelukkig gebeurt dit niet bij mensen... toch?
604: Waarom kom je nooit van een koortslip af? https://open.spotify.com/episode/4E6cYsD3DGGyvIw68ghlon?si=f5daa43ba8a04997
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Waar denk jij aan als je aan een ster denkt? Een lichtbol waarschijnlijk, maar weet je ook waar die van gemaakt is? Sterrenkundige Marijke Haverkorn (Radboud Universiteit Nijmegen) laat aan de hand van een suikerspin zien hoe een ster ontstaat. Leuker nog: ze legt uit hoe je voorspelt waar een ster gaat ontstaan.
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Nederland liep in de jaren negentig voorop om natuurbeleid op Europees niveau in te richten. Want een trekvogel ziet helemaal geen grenzen. Sindsdien dragen de best beschermde natuurgebieden het stempel 'Natura 2000'. Maar dat stempel blijkt in Nederland vaak een loze huls. De afgelopen twintig jaar hebben we succesvol geprobeerd de kantjes er vanaf te lopen. Door bijvoorbeeld landbouwgrond ook natuurgebied te noemen. Raoul Beunen, milieuwetenschapper aan de Open Universiteit, weet wie daar de dupe van is: de natuur natuurlijk!
606: Waarom ons stikstof-probleem ooit juist een oplossing was. https://open.spotify.com/episode/5LMnzCOBhDImAsEsESX48Y?si=c787f35d1c084a9e
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In Rare Jongens bekijken historicus Olivier Hekster (Radboud Universiteit) en Merijn Doggen onze tijd door de bril van de Romeinen. In deze aflevering reizen we naar Amerika waar binnenkort verkiezingen zijn. In hoeverre lijken die op de verkiezingen die de Romeinen hielden? Welke campagnestrategie hadden ze? Kon je een kandidaat ook 'endorsen'? En...huh... hebben de Romeinen hun capitol ook ooit bestormd? Allemaal vragen waar je antwoord op krijgt deze aflevering.
Meer Rare Jongens vind je op Spotify, Apple Podcasts of in je favoriete podcast-app.
Helpdesk Rome: Heb je een persoonlijk probleem? Misschien heeft Olivier een Romeinse oplossing voor je. Laat je probleem achter in de comments of via deze link: https://forms.gle/rFdegka25rzwHczR9
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Heb jij weleens moeite met het aanleren van nieuwe dingen? Taalwetenschappers Monique Flecken en Rosa Zaaijer (Universiteit van Amsterdam) kunnen je daar misschien bij helpen! Zij onderzoeken hoe taal, en zelfs willekeurige woorden, je kunnen helpen om sneller en beter te leren. Op Lowlands deden ze dit met een uniek experiment... linedancen! Kunnen woorden als 'gol' en 'zam' ervoor zorgen dat je de dansmoves beter onthoudt? Ze zoeken het uit in deze gloednieuwe aflevering. Dus trek je cowboylaarzen aan en ontdek of dit taalexperiment dé lifehack is om nieuwe skills onder de knie te krijgen. Yeehaw!
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Eiwitshakes, pre-workout drankjes en eiwitsupplementen. In de sportschool kan het niet gek genoeg als het gaat om extraatjes om beter te sporten. Maar hebben die shakes en supplementen wel nut? Of is het eigenlijk grote onzin? Mirwais Mehrab, sportarts i.o. aan de Universiteit Utrecht, legt het uit. (spoiler: atleten kunnen er baat bij hebben, maar voor de casual sporter is het allemaal overbodig).
557: De perfecte work-out volgens de wetenschap (in 10 minuten): https://open.spotify.com/episode/19wKbvIH39ZS1BdV8KRoJj?si=9b7d0f21a9104985
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Een goede baan, een groot huis of de beste cijfers - we willen allemaal succesvol zijn. Maar kun je succes echt afdwingen door hard te werken of speelt geluk een grotere rol? Socioloog Thijs Bol (UvA) onderzoekt hoe wij naar succes kijken en welke gevolgen prestatiedruk heeft. Dit doet hij met proefpersonen op een plek waar je het misschien niet zo snel zou verwachten: op Lowlands!
00:00 Kun je succes afdwingen?
00:50 Waarom experimenteren op Lowlands?
01:26 Prestatiedruk bij jongeren
02:01 Gevolgen prestatiedruk
02:29 Prestatiedruk experimenten
04:07 Ervaart iedereen prestatiedruk hetzelfde?
05:20 Hebben succesvolle mensen meer geluk?
06:48 De twee soorten geluk
09:56 Hoe kijken we naar succes en falen?
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Is het je ook wel eens opgevallen dat in de meeste porno filmpjes steeds weer dezelfde personages opduiken? Het stoute schoolmeisje, of bijvoorbeeld de 'BBC' oftewel 'the big black cock'? Dat is niet zomaar, vertelt cultureel socioloog Samira van Bohemen (Erasmus Universiteit) in deze podcast. Zulke stereotypes zitten namelijk ontzettend diep verankerd in onze cultuur. En het gekke is: dat is soms best prettig.
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Iedere cel in je lichaam heeft een functie: van een niercel tot een hersencel, en natuurlijk de zaad- en eicellen. En eenmaal een niercel, of eicel, dan wordt het geen andere cel meer. Tot nu, want in het lab kunnen wetenschappers van een huidcel, een andere cel maken. Zoals bijvoorbeeld een zaadcel. Hoe dat werkt vertelt voortplantingsbioloog Callista Mulder (Amstedam UMC).
Het onderzoek van Callista wordt uitgevoerd in samenwerkingsverband HipGametes met onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum, Erasmus MC, Amsterdam UMC, Maastricht University en het Rathenau Instituut. Meer weten over dit samenwerkingsverband? Kijk dan op https://embryomodels.com/what-we-do/hipgametes/ en/of https://www.rathenau.nl/nl/gezondheid/zaadjes-voor-een-maatschappelijk-debat.
Wil je ons iets laten weten of vragen? Dat kan via dit formulier: https://forms.gle/5YTUR72pTwzXRAFk6
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Als je om je heen kijkt in de wereld zie je oorlog, aanslagen en genocide. Het is van nu en van alle tijden. Maar hoe afschuwelijk een conflict ook is, hoe massaal mensenrechten over en weer geschonden worden, uiteindelijk stopt een oorlog en moet je als voormalige vijanden samen verder.
Hoe ‘verzoen’ je je met je vijand? En is verzoening altijd mogelijk na oorlog of conflict? Lorena de Vita legt het je uit in deze aflevering. Zij is historicus op het gebied van internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht en zij won een Heineken Young Scientists Award met haar onderzoek naar verzoeningen in het verleden.
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Boomers, zoomers, millennials en xennials. We vinden het heerlijk om elkaar in te delen in generaties. Maar zegt de generatie waartoe je behoort echt iets over je identiteit? En bestaan deze labeltjes volgens de wetenschap eigenlijk wel? We vragen het gen-x’er Bram Peper. Socioloog aan Tilburg University.
Tijdcodes
00:00 Welke generaties zijn er?
00:45 Wat verbindt een generatie?
02:23 Bestaan generaties echt?
03:22 Het verschil tussen Gen-Z en andere generaties
06:02 Waarom plakken we labels op generaties?
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Per jaar krijgen 14.000 mensen in Nederland de diagnose longkanker en 11.000 mensen overlijden eraan per jaar. Een onderzoek van slechts een paar minuten kan ervoor zorgen dat veel minder mensen aan die ziekte sterven. Top! Allemaal door de scan zou je zeggen, maar zo werkt het niet. Door onderzoek van Heineken Young Scientists Award-winnaar Kevin Ten Haaf (Erasmus MC) weten we nu wie we wel en wie we niet moeten checken op longkanker, zodat mensen niet onnodig door de medische molen hoeven.
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Het aantal cosmetische ingrepen groeit razendsnel. In de laatste tien jaar gingen we van zo'n 14 miljoen naar 35 miljoen behandelingen, meer dan een verdubbeling. Sociaal wetenschapper Anne-Mette Hermans van de Tilburg University onderzoekt welke invloed deze toename heeft op jongeren. Zij groeien nu op met een redelijk 'genormaliseerd' beeld van cosmetische ingrepen. Zijn lipfillers en botox voor hen straks net zo normaal als een bezoek aan de kapper?
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
5 november zijn de verkiezingen in de VS: wordt het Trump of toch Harris? De Amerikanen en de rest van de wereld wachten gespannen af. Toch is er één man die het NU al denkt te weten. Wetenschapper Allan Lichtman voorspelt de uitslag van de verkiezingen al jaren goed. Hij voorzag zelfs dat Trump zou winnen in 2016. Ook dit jaar heeft hij weer een voorspelling gedaan. De grote vraag is: krijgt hij gelijk? We vragen politicoloog André Krouwel (Vrije Universiteit Amsterdam) hoe aannemelijk zijn voorspelling is en hoe de rest van de wetenschappelijke wereld naar zijn voorspellende model kijkt.
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Casper van der Kooi (Rijksuniversiteit Groningen), winnaar van de Heineken Young Scientists Award, is gefascineerd door de kleurrijke wereld van bloemen. Elke bloem heeft weer een andere prachtige kleur. Casper onderzoekt hoe deze bloemen aan hun kleuren komen. En hoe ze daarmee de aandacht van bestuivers trekken. Welke kleuren hebben meer kans van slagen op het krijgen van nakomelingen?
527: Hoe zorgen kleine bloemen ervoor dat de dijk niet breekt? https://open.spotify.com/episode/2GHX7kBfJV3YXX27Bpuoc9?si=c420fdeaf86e427b
Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Vier procent van de mensen heeft het: afantasie. Ofwel: totaal geen verbeeldingskracht. Als afantasten hun ogen sluiten en zich iets voor de geest proberen te halen, zien zij niets. Psycholoog Laura Speed (Radboud Universiteit Nijmegen) raakte gefascineerd door deze groep mensen. Hoe is het om geen voorstelling te hebben bij herinneringen, of het gezicht van een vriend? En hoe leuk is het om zonder visuele beeldvorming een boek te lezen? Laura onderzocht het.
00.00 Wat is afantasie?
01:20 Wat zijn de kenmerken van afantasie?
02:10 Wanneer is afantasie ontdekt?
02:46 Hoe werkt afantasie?
03:50 Heb jij afantasie? Doe de test!
05:30 Kan een afantast het leuk vinden om een boek te lezen?
07:58 Hoe ziet het dagelijks leven van een afantast eruit?
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
- Visa fler
