Spelade
-
W tym podkaście rozmawiamy o pierwszym historycznym władcy Polski - Mieszku I, jego żonie Dobrawie oraz o ich dzieciach Bolesławie Chrobrym oraz Świętosławie - królowej wikingów.
-
W tym pierwszym odcinku dyskutujemy z dziećmi o tym czym się różnią legendy od historii. Przypominamy też kilka najstarszych polskich legend.
-
Dlaczego doszło do bitwy pod Grunwaldem?
Jak pewnie pamiętacie Polska i Litwa stały się jakby jednym krajem. Krzyżacy mieli konflikt z Litwą i chcieli, aby Polacy się nie wtrącali. Ale przecież Polacy połączyli się z Litwą i nie mogli pozwolić, aby Krzyżacy napadli na Litwę. Gdy więc wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen powiedział Władysławiowi Jagielle, aby nie pomagał Litwie król Jagiełło odmówił. Krzyżacy zamiast więc napaść na Litwę najechali na Polskę. Było to rok przed bitwą pod Grunwaldem czyli w 1409.
Krzyżacy napadli wtedy czyli w 1409 roku na Bydgoszcz. Król Jagiełło ją odbił i zaczą się przygotowywać do wielkiej bitwy. Ale Krzyżacy byli schowani za Wisłą. Pilnowali oni wszystkich mostów i brodów, czyli takich miejsc gdzie można przejść. Co zrobili Polacy?
Jeszcze w 1409 roku król Polski Jagiełło spotkał się z księciem Litwy Witoldem i razem ustalili plan wojny. Ponieważ musiel przejść Wisłę kazali przygotować most pontonowy. Tak most pontonowy to jest most, który można przenosić z miejsca na miejsce. To taki pływający most, składający się z kilku części, które się łączy. Tak więc w 1410 roku wojska Polskie i Litewskie zaskoczyły Krzyżaków, bo przeszły po moście pontonowym.
Do bitwy z Krzyżakami doszło pod wioską Grunwald 15 lipca 1410 roku. Krzyżacy stali już na polu, gdy Polacy i Litwini dopiero się zbierali. Jagiełło kazał się swojej armii schować w lesie. Dzieki temu niemieccy rycerze (bo Krzyżacy to byli głównie Niemcy) stali na słońcu, a Polacy i Litwini byli schowani w cieniu, w lesie. Ale dzięki temu, że byli schowani Niemcy nie wiedzieli też, że armia polsko-litewska się jeszcze nie zebrała. Gdyby Krzyżacy o tym wiedzieli mogliby od razu zaatakować i wygrać, bo walczyli by tylko z częścią wojska Jagiełły. Co zrobił więc król Jagiełło?
Jagiełło opóźniał walkę, aby całe jego wojsko się zebrało. Kazał więc tam na polu bitwy odprawić mszę. Później drugą, a potem jeszcze trzecią i czwartą. Krzyżacy się denerowowali bo stali cały czas na słońcu i przysłali Jagielle dwa miecze, mówiąc, że może brakuje mu broni do walki. Dzięki temu opóźnieniu całe wojsko się zebrało i około południa czyli około 12 rozpoczęła się bitwa.
Polacy stali po lewej stronie, a Litwini po prawej. Wśród Litwinów byli także Tatarzy, którzy zastosowali swoją taktykę udawanej ucieczki.
Prawe skrzydło czyli Litwini i Tatarzy, którzy tam byli zaczęli uciekać. Krzyżacy myśleli, że już wygrali, ale to był tylko podstęp. Litwini wrócili i pokonali Krzyżaków. W tym czasie na prawym skrzydle Polacy też pokonali Krzyżaków.
W poprzednim odcinku mówiliśmy o tym, że bitwę pod Grunwaldem uznaje się za koniec średniowiecza. Dlaczego? W tej bitwie Krzyżacy walczyli starym sposobem, czyli ich dowódca walczył razem z innymi rycerzami. Tymczasem Polacy walczyli już nowym sposobem, król Jagiełło nie walczył osobiście, ale kierował bitwą ze wzgórza. Dzięki temu widział co się dzieje i gdzie wysłać pomoc. Krzyżacy walczyli więc w średniowieczny sposób, a Polacy i Litwini w nowy sposób, który stosuje się do dzisiaj. Wprawdzie król Jagiełło nie był na polu bitwy osobiście to jednak także walczył. Na wzgórze wjechał jeden rycerz krzyżacki, ale Jagiełło go pokonał i dalej kierował bitwą. Tymczasem wielki mistrz krzyżacki, który był z tyłu swoje armii to mógł kierować, ale potem walczył na środku i nie wiedział co się dzieje w innych częściach pola bitwy.
Dlaczego Jagiełło wygrał tą bitwę? Po pierwsze zaskoczył Krzyżaków szybką przeprawą przez Wisłę dzięki mostowi pontonowemu. Po drugie opóźnił bitwę, aż przybyły prawie wszystkie siły. Po trzecie całą bitwą kierował z miejsca, gdzie wszystko widział i mógł wysłać zapasowe wojska w miejsca gdzie były problemy.
Co zapamiętaliście?
Dzisiaj nie ma już państwa krzyżackiego, ale czy umielibyście powiedzieć, gdzie ono leżało. Np. jakie miasta należały do Krzyżaków w czasach bitwy pod Grunwaldem?
Dzisiaj te miasta należą do Polski, ale w czasach króla Jagiełły były to miasta krzyżackie. Co jeszcze się zmieniło od tamtych czasów?
Polska i Litwa stanowiły wtedy jeden kraj. Właśnie dzięki temu razem Polacy i Litwini pokonali Krzyżaków. Może pamiętacie, że Krzyżacy chcieli walczyć tylko z Litwinami, ale Polacy postanowili pomóc, bo przecież mieli wtedy wspólny kraj.
Na koniec chciałbym was zapytać czy widzieliście obraz Jana Matejki pt. “Bitwa pod Grunwaldem”?
Kogo widać na tym obrazie? Na pierwszy planie w czerwonym ubraniu jest książę litewski Witold. Był on kuzynem Jagiełły. Obok niego widać wielkiego mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena. Można go poznać po białym ubraniu z wielkim czarnym krzyżem na piersiach. Jeżeli się dobrze przyjżycie to w prawym górnym rogu możecie zobaczyć króla Jagiełłę jak z daleka obserwuje bitwę. Na obrazie jest wiele innych znanych osób. Np. jest tam Zawisza Czarny. Można go poznać po czarnych włosach i kopii w ręce. Kopia to taka długa dzida.
Zachęcam was do obejrzenia obrazu Matejki i znalezieniu tych postaci. Na dzisiaj to już wszystko. -
W poprzednim odcinku mówiliśmy o Zawiszy Czarnym. Najsłynniejszym polskim rycerzu. Brał on udział w jednej z największych bitew średniowiecza - w bitwie pod Grunwaldem.
Bitwa pod Grunwaldem rozegrała się 15 lipca 1410 roku. Ale kto wtedy walczył?
Po jednej ze stron byli Krzyżacy, a po drugie Polacy i Litwini. O Krzyżakach mówiliśmy w odcinku 5. W średniowieczu istniały zakony rycerskie, w których byli mnisi wojownicy. Do najsłynniejszych zakonów należeli Templariusze i Krzyżacy. Templariusze to byli rycerze z białymi płaszczami, na których mieli czerwone krzyże, a Krzyżacy to byli rycerze z białymi płaszczami i czarnymi krzyżami. Templariusze byli głównie Francuzami, a Krzyżacy Niemcami.
W bitwie pod Grunwaldem Polacy i Litwini walczyli z Krzyżakami, a więc w zasadzie walczyli z Niemcami, bo Krzyżacy to byli głównie Niemcy. Jednak w bitwie pod Grunwaldem walczyło wielu ludzie z wielu krajów. Polskimi i litewskimi siłami dowodził Władysław Jagiełło, a krzyżakami dowodził wielki mistrz Ulrich von Jungingen. Krzyżacy po całym świecie opowiadali, że Władysław Jagiełło wcale nie jest chrześcijaninem i do krzyżaków przyjechało wielu rycerzy, którzy chcieli walczyć z poganami. Oni myśleli, że Jagiełło jest dalej poganinem.
W odcinku 61 o Zawiszy Czarnym mówiliśmy, że ten polski rycerz walczył wraz z węgierskim królem Zygmuntem Luksemburskim przeciwko Turkom. Gdy jednak Zawisza Czarny usłyszał o wojnie z krzyżakami od razu przyjechał do Polski i walczył pod Grunwaldem. Ale czy wiecie kogo popierał w tej wojnie król Węgier? Zygmunt Luksemburski popierał krzyżaków i wielu jego rycerzy walczyło po stronie krzyżaków czyli Niemców. Tak więc po stronie krzyżaków walczyło wielu rycerzy z całej Europy, także z Węgier. Ci rycerze myśleli, że król Polski Władysław Jagiełło jest poganinem.
Ale kto walczył po polskiej stronie? Przede wszystkim Polacy i Litwini. Polska i Litwa postanowiły się zjednoczyć, ale dlaczego?
Polska i Litwa razem walczyły razem z Zakonem Krzyżackim. Dlatego te dwa państwa się połączyły. Połączyli się też władcy tych państw. Jadwiga, która rządziła w polsce wzięła ślub z Jagiełłą, który rządził na Litwie.
Być może pamiętacie, że już kiedyś Polacy i Litwini połączyli się przez małżeństwo.
Król Polski Władysław Łokietek chciał zawrzeć pokój z Litwą. Polska i Litwa miały wspólnego wroga - Krzyżaków. Tak więc królewicz Kazimierz, którzy później został królem Kazimierzem Wielkim ożenił się z księżniczką litewską Aldoną Anną. Przed ślubem Aldona została chrześcijanką i nowe imię Anna.
Przed bitwą pod Grunwaldem stało się coś podobnego. Jadwiga, która była królem Polski wyszła za mąż za Jagiełłę, który był księciem Litwy. Przed ślubem Jagiełło został chrześcijaninem i nowe imię Władysław. W ten sposób ponownie Polska i Litwa zawarły sojusz.
Wcześniej Polacy i Litwini wcale nie byli zgodni.
Polacy i Litwini walczyli ze sobą, ale ponieważ mieli wspólnego wroga - Krzyżaków to połączyli się.
Po połączeniu Polska i Litwa były jednym krajem.
Jak wcześniej wzięli ślub Kazimierz Wielki i Aldona Anna to Polska miała tylko sojusz z Litwą. Teraz ślub Jadwigi i Władysława Jagiełły doprowadził do połączenia Polski i Litwy. Tak więc podczas bitwy pod Grunwaldem Polska i Litwa walczyły razem po jednej stronie. Ale kiedy odbyła się bitwa pod Grunwaldem?
Bitwa pod Grunwaldem odbyła się 15 lipca 1410. Była to jedna z największych bitew średniowiecza.
Jak wyglądała ta bitwa powiemy sobie w następnym odcinku.
Co zapamiętaliście? Kiedy doszło do bitwy pod Grunwaldem? 15 lipca 1410 roku. Kto walczył po stronie Krzyżaków? Krzyżacy to był zakon, w którym byli prawie sami Niemcy. Krzyżacy jednak opowiadali wszystkim, że Władysław Jagiełło tylko udaje, że jest chrześcijaninem, tak więc po stronie Krzyżaków walczyli rycerze z zachodniej Europy. Kto walczył po stronie Polaków i Litwinów? Właśnie Polacy i Litwini. Mieli oni też najemników z Czech oraz Tatarów.
Niektórzy ludzie uważają, że ta bitwa to była ostatnia bitwa średniowiecza i że średniowiecze skończyło się właśnie w 1410 roku. Inni historycy uważają, że średniowiecze skończyło się trochę później bo w 1453 kiedy upadł Konstantynopol, a jeszcze inni historycy mówią, że średniowiecze skończyło się w 1492, kiedy na pierwszą wyprawę wyruszył Krzysztof Kolumb. Czy widzicie, co te daty mają wspólnego? Bitwa pod Grunwaldem była w 1410, upadek Konstantynopola w 1453, a wyprawa Kolumba w 1492. Wszystkie te daty zaczynają się od 1400. Właśnie w tych latach skończyło się średniowiecze.
