Avsnitt
-
Det er en kold, mÞrk januarnat ved Vadehavet. En ensom rytter sporer sin hest i et farligt tempo, pÄ vej mod hÞjtliggende terrÊn. Et varsel har vist, at en katastrofe vil ramme. En stormflod!
Det starter dramatisk i dette afsnit af Geoland, hvor vÊrterne Emil og Mathilde taler med naturgeograf Mikkel Fruergaard om Vadehavet, stormfloder og det hÞjaktuelle spÞrgsmÄl om kystsikring, som skal hjÊlpe os med at imÞdekomme konsekvenserne af klimaforandringer.
LĂŠs mere her https://www.geoviden.dk/vadehavet
-
Hvorfor er Danmark sÄ flad, nÄr vores naboer har bjerge og fjelde? Det gÞr professor Nicolaj Krog Larsen os klogere pÄ, nÄr han i denne episode af Geoland fortÊller om de mange lange istider, der har trykket og formet det danske landskab.
VĂŠrterne Emil Soltau og Mathilde Lieberkind besĂžger professoren pĂ„ GLOBE Institute pĂ„ KĂžbenhavns Universitet for at lĂŠre om de mange forskellige strukturer og former, der udgĂžr Danmark â og du er inviteret med.
LĂŠs mere her www.geoviden.dk/kortlaegning
-
Saknas det avsnitt?
-
Det spĂžrgsmĂ„l er nu cirka 90 % besvaret. Den ene af Geolands to vĂŠrter, Emil Soltau, tager med geolog Henrik Granat i Utterslev Mose for at hĂžre mere om, hvordan han og en masse kollegaer hvert Ă„r kortlĂŠgger Danmarks jordarter ved hĂ„ndkraft â i ordets bogstaveligste forstand! Det er noget med et spyd, virkelig meget morĂŠneler og en hel masse noterâŠ. LĂŠs mere om kortlĂŠgning af Danmark www.geoviden.dk/kortlaegning.
-
Kan dansemyggelarvers hoveder fortĂŠlle os, hvorfor vikingerne i sin tid forsvandt fra GrĂžnland? Delvist ja, sammen med en masse andre seje metoder, som ph.d. i geologi Astrid Strunk fortĂŠller om i dagens episode.
Emil Soltau og Mathilde Lieberkind besĂžger hende for at hĂžre om, hvordan hun bruger en lang rĂŠkke smarte â og lidt underlige â genveje til at undersĂžge fortidens klima i GrĂžnland. Og bl.a. hvordan det pĂ„virkede de folk, der boede der.
LÊs mere om klima, indlandsis og gletsjere pÄ geoviden.dk/indlandsisen
-
Som geologistuderende fik Stephanie Zielke Fleron en ide til en ny geologisk undersÞgelse pÄ Mars, og fÞr hun vidste af det, sad hun med til mÞderne med NASA.
HÞr om hendes vilde arbejde med at lede efter liv i floddeltaer og lavastrÞmme pÄ Mars hjemme fra sin stue via roveren Perseverance. Som sÊdvanlig fortalt til GeolandvÊrterne og rumentutiasterne Emil Soltau og Mathilde Lieberkind.
LĂŠs mere om rumgeologi i Geovidentemaet om MĂ„nen: https://www.geoviden.dk/maanen
-
Hvad er egentlig forskellen pĂ„ vejr og klima? Og hvordan holder man Ăžje med hele Indlandsisen hvert 10. minut? MĂžd GEUS-seniorforsker Anne Munck Solgaard, som er glaciolog og tager til GrĂžnland hvert Ă„r for at se, hvor meget is der tilfĂžres eller smelter fra Indlandsisen. Hun fortĂŠller i denne episode Geoland-vĂŠrterne Emil Soltau og Mathilde Lieberkind om Indlandsisen â hvordan forskerne overvĂ„ger den, og hvordan det er at vĂŠre pĂ„ feltarbejde under sĂ„ barske forhold.
Episoden er en del af Geoviden-temaet âIndlandsisenâ, hvor du kan gĂ„ i dybden med den enorme ismasse mod nord.
-
Vidste du, at vi i Danmark har sten, der vejer op til 1000 tons?
I denne episode taler Geoland-vĂŠrter Mathilde Lieberkind og Emil Soltau med geolog Henrik JĂžnsson Granat fra De Nationale Geologiske UndersĂžgelser for Danmark og GrĂžnland (GEUS).
Henrik samler pÄ kÊmpesten og har lavet en hjemmeside, hvor man kan se og lÊse om alle de kÊmpesten, der er i Danmark. De tre tager til SydÞstfyn for at se pÄ (og ikke mindst mÄle!) Danmarks allerstÞrste, nemlig Damestenen (som ogsÄ kaldes Dammestenen eller Hesselagerstenen).
Du kan finde meget mere viden om Danmarks geologi i Geoviden-temaet Det Sydfynske Ăhav pĂ„ https://www.geoviden.dk/ohavet
-
I Nordjylland er der en underjordiske hulrum sĂ„ store, at EiffeltĂ„rnet kan stĂ„ der. De bruges til at lagre Danmarks vinter-forsyning med naturgas. Mathilde og Emil taler i dag med Martin Patrong Haspang, som er uddannet geofysiker og arbejder for Gas Storage Denmark, som driver de to danske, underjordiske gaslagre i hhv. Jylland og pĂ„ SjĂŠlland. Lagrene udnytter hver sin type geologi, og Martins job er bl.a. at holde Ăžje med trykmĂ„linger og andre typer data til den lĂžbende, geofysiske âlagerstatusâ pĂ„ de vigtige stykker undergrund. Episoden er en del af Geoviden-temaet âVi arbejder med geovidenskabâ, hvor du kan finde mange forskellige historier om folk, der arbejder med geologi og geografi pĂ„ hver sin mĂ„de. Find det hele pĂ„ geoviden.dk/geovidenskab
-
Bodil W. Lauridsen fra GEUS er blandt andet ekspert i fortidsmuslinger â en evne, der muligvis kan bruges til at spotte unaturlige gaslĂŠkager fra havbunden omkring vores olie-/gasfelter. Der findes nemlig helt naturlige gasudsivninger fra havbunden, som er svĂŠre at skelne fra dem, der kan skyldes olie-/gasproduktionen, hvilket gĂžr det svĂŠrt at placere et ansvar for de sidstnĂŠvnte.
Emil Soltau og Mathilde Lieberkind besĂžger Bodil for at hĂžre om det projekt, der forsĂžger at lĂžse den hovedpine.
LÊs Geoviden-tema om nedlukningen af de danske olie- og gasplatforme pÄ geoviden.dk/oliedanmark
-
Del 2 af 2
I denne Geoland-episode taler Mathilde og Emil med forsker Jacob Kidmose, som er seniorforsker i Afdeling for Hydrogeologi hos de Nationale Geologiske UndersÞgelser for Danmark og GrÞnland (GEUS). Sammen gÄr de helt i dybden med grundvand i en lang episode, som vi har delt i to.
I del to taler de om, hvordan man bruger computergenererede grundvandsmodeller til at beskytte grundvandet og forudsige, hvordan grundvandsstanden vil se ud i fremtiden. De taler ogsÄ om klimamodeller og fremtidsvejr: oversvÞmmelser, tÞrke, og hvordan det pÄvirker vores grundvand og grundvandsmagasiner. Og sÄ fortÊller Jacob, hvad han egentlig laver, nÄr han er pÄ feltarbejde som hydrogeolog, og hvad hans redskaber er.
LÊs Geoviden-tema om grundvand pÄ geoviden.dk/grundvandogklima
-
Del 1 af 2
Grundvand er noget, vi alle kan forholde os til, for vi bruger det hver eneste dag.I denne Geoland-episode taler Mathilde og Emil med forsker Jacob Kidmose, som er seniorforsker i Afdeling for Hydrogeologi hos de Nationale Geologiske UndersÞgelser for Danmark og GrÞnland (GEUS). Sammen gÄr de helt i dybden med grundvand i en lang episode, som vi har delt i to.I fÞrste del taler de om det helt basale: Hvad er grundvand egentlig, hvor kommer det fra, og hvor kan man finde det?
De kommer ogsĂ„ ind pĂ„, hvorfor millioner af Ă„r gammelt grundvand kan smage friskt, mens daggammelt vand i et glas kan smage âgammeltâ, problemet med forurening, hvordan og hvorfor vand renses pĂ„ et anlĂŠg, og sĂ„ kigger de pĂ„ hĂ„rdt og blĂždt vand.
LÊs Geoviden-tema om grundvand pÄ geoviden.dk/grundvandogklima
-
I 2050 skal de danske olie- og gasfelter i NordsÞen vÊre lukkede og alt materiel fjernet. Eller hvad? Noget tyder pÄ, at de store stÄlkonstruktioner er populÊre blandt marsvin, sÊler og hvaler, og skal de sÄ hellere blive stÄende?
Professor Jonas Teilmann fra Aarhus Universitet har studeret den overraskende, positive kobling og fortÊller i denne episode om, hvorfor dyrene er sÄ glade for platformene.
LĂŠs tema om nedlukningen af olie- og gasproduktion i Danmark: https://www.geoviden.dk/oliedanmark
-
Vores vÊrter Emil og Mathilde tÊnker mest pÄ pollen som noget, der fÄr folk til at nyse, men det kan ogsÄ afslÞre Êldgamle naturkatastrofer og mÄske endda opklare mordgÄder. Sofie Lindström fra Institut for Geovidenskab og Naturforvaltning (IGN) ved KÞbenhavns Universitet forsker i pollen og sporer fra svundne tiders planteliv og kan lÊse Jordens historie gennem de bittesmÄ fossiler. HÞr hende fortÊlle hvordan. LÊs tema om pollen og sporer i Geoviden: https://www.geoviden.dk/pollenogsporer
-
Et par kilometer nede i Danmarks undergrund bobler det af helt naturlig, underjordisk varme. Varme, vi kan opvarme vores huse med og spare en masse fossile brĂŠndsler.
Men hvordan fÄr man varmen op? Emil Soltau og Mathilde Lieberkind besÞger i dag seniorforsker Mette Olivarius pÄ GEUS for at hÞre om sagens kerne: En utÊt sten og en masse varmt vand.
LĂŠs mere her: https://www.geoviden.dk/geotermi/
-
GeolandvÊrterne Emil Soltau og Mathilde Lieberkind er i dag ude i en sjÊllandsk skov, hvor et trÊ skal slÄs ihjel for at skabe levesteder for flere arter.
De er sammen med seniorrÄdgiver Peter Friis MÞller fra De Nationale Geologiske UndersÞgelser for Danmark og GrÞnland (GEUS), som blandt andet forsker i, hvordan ild pÄvirker landskabet pÄ godt og ondt. For eksempel ved at skabe variationer i skovens Þkosystem bevÊbnet med en gasbrÊnder.
HÞr hvorfor det giver mening i episoden og lÊs mere om ildens pÄvirkning pÄ landskaber, herunder skovbrande og hedepleje pÄ geoviden.dk/ild
-
Kan Emils yndlingsmineral redde Jorden?
Det smukke, grÞnne mineral olivin kan hive CO2 ud af atmosfÊren, og findes i rÄ mÊngder i Jordens skorpe. Kan man pÄ en eller anden mÄde bruge det til at modvirke klimakrisen? Geoland-vÊrterne tager spÞrgsmÄlet med til lektor Kristoffer Szilas, som forsker i emnet ved Institut for Geovidenskab og Naturforvaltning ved KÞbenhavns Universitet. LÊs mere om, hvordan man kan lagre CO2 i undergrunden pÄ http://www.geoviden.dk/co2lagring
-
Hvordan bliver man fascineret af noget, man ikke kan se? Som for eksempel de begravede landskaber, der findes UNDER havbunden? Det spÞrgsmÄl stiller vÊrter Mathilde Lieberkind og Emil Soltau lektor i geologi Lars Ole Boldreel fra KÞbenhavns Universitet. Han er specialist i at kortlÊgge alt det, vi ikke kan se, ude under havbunden, som f.eks. druknede stenalderbopladser og istidslandskaber. Her fortÊller han om de metoder, han bruger, og hvad de kan bruges til.
Vil du vide mere om, hvordan man forsker i havet og havbunden, og hvorfor det egentlig er sÄ vigtigt, kan du finde en masse artikler, feltdagbÞger, videoer mm. pÄ geoviden.dk/oceandecade.
-
Dinosaurerne havde fjer! Bent Lindow fra Statens Naturhistoriske Museum fortÊller, hvordan dinosaurerne i virkeligheden sÄ ud, og hvor meget dansk forskning faktisk har revolutioneret verdens forstÄelse af de mÊgtige fortidsdyr.
Se fossilerne fra episoden pÄ geoviden.dk, hvor du ogsÄ kan lÊse meget mere om Danmarks dinosaurer og finde hjÊlp, hvis du selv vil lede efter fossiler pÄ Bornholm.
-
Er MÄnens geologi ligesom Jordens? Og vidste du, at dagene for meget lÊnge siden var meget kortere end i dag? I denne episode tager Emil og Mathilde til MÄnen. De er pÄ besÞg hos Cecilie Sand NÞrholm, som er astrofysiker ved Planetarium i KÞbenhavn, hvor man kan blive klogere pÄ astronomien. PÄ geoviden.dk kan du lÊse mere om MÄnen og bl.a. finde et interaktivt kort og en guide til, hvordan du selv kan udforske MÄnen med en almindelig hÄndkikkert. God fornÞjelse!
-
De to geologistuderende Mathilde Lieberkind og Emil Soltau glĂŠder sig til at udforske geovidenskabens afkroge og tage jer med pĂ„ jagten pĂ„ svarene pĂ„ de store spĂžrgsmĂ„l om fremtidens klima, fortidens dinosaurer og nutidens behov for rĂ„stoffer â og alt det andet.
LÊs mere om podcasten og vÊrterne pÄ geoviden.dk.