Avsnitt
-
Po co firmy paliwowe zamrażają w Arktyce topniejącą wieloletnią zmarzlinę? i kto stwierdził, że odejście od spalania węgla, ropy i gazu zaprowadzi ludzkość "z powrotem do jaskiń"?
W najnowszym odcinku Podcastu Crazy Nauka opowiadamy o tym, jak w ostatnich latach ewoluowały kłamstwa sektora naftowego na temat zmiany klimatu, na jakie szczyty hipokryzji ta branża zdołała się wspiąć i jakie kolejne kompromitujące ją dokumenty wyciekły do publicznej wiadomości.
Opowiemy o konstruowaniu platform wiertniczych zgodnie z danymi nt. wpływu ocieplenia klimatu na poziom morza, którym to danym branża oficjalnie zaprzeczała. I o zaangażowaniu firm paliwowych w sponsoring sportowy, co można krótko nazwać “sportwashingiem”.
W tym odcinku często odwołujemy się do 5. odcinka naszego podcastu pt. “Kłamstwa branży paliwowej, czyli skąd wzięły się mity związane ze zmianą klimatu”, do którego posłuchania również Was zachęcamy:
https://www.spreaker.com/episode/5-klamstwa-branzy-paliwowej-czyli-skad-wziely-sie-mity-zwiazane-ze-zmiana-klimatu--50954622
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Tu nasze artykuły na ten temat:
https://www.crazynauka.pl/klamstwa-branzy-paliwowej-czyli-skad-wziely-sie-mity-zwiazane-ze-zmiana-klimatu/
https://www.crazynauka.pl/o-przyczynie-zmiany-klimatu-firmy-paliwowe-wiedzialy-od-60-lat-ale-trzymaly-to-w-tajemnicy/
https://www.crazynauka.pl/koncerny-paliwowe-sztucznie-chlodza-wieloletnia-zmarzline-pod-ropociagiem-na-alasce/
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
https://www.nytimes.com/1989/12/20/business/greenhouse-effect-shell-anticipates-a-sea-change.html
https://www.iea.org/reports/world-energy-investment-2024/overview-and-key-findings
https://www.iea.org/reports/the-oil-and-gas-industry-in-net-zero-transitions/executive-summary
https://www.nbcnews.com/science/environment/democrats-say-big-oil-misled-public-decades-climate-change-rcna150255
https://www.budget.senate.gov/chairman/newsroom/press/new-joint-bicameral-staff-report-reveals-big-oils-campaign-of-climate-denial-disinformation-and-doublespeak/
https://www.api.org/news-policy-and-issues/news/2025/01/14/api-calls-on-incoming-administration-congress-administration-to-seize-american
https://edition.cnn.com/2025/01/17/economy/trump-oil-wind-energy/index.html
https://www.eenews.net/articles/exxons-own-models-predicted-global-warming-it-ignored-them/
https://theconversation.com/the-oil-and-gas-industry-has-been-lying-about-global-warming-for-decades-accountability-is-long-overdue-230160
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0165232X22002889
https://www.nytimes.com/1989/12/20/business/greenhouse-effect-shell-anticipates-a-sea-change.html
https://iccwbo.org/news-publications/policies-reports/new-report-extreme-weather-events-cost-economy-2-trillion-over-the-last-decade/ https://gizmodo.com/conocophillips-willow-project-chillers-permafrost-oil-1850221362
https://www.coutts.com/insight-articles/news/2025/trumps-presidency-how-will-deregulation-shape-up-and-trade-policies-play-out.html
https://www.bbc.com/news/articles/crmzvdn9e18o
https://www.nytimes.com/2024/11/27/climate/maine-climate-change-oil-company-lawsuit.html
https://blog.ucsusa.org/delta-merner/us-states-and-communities-are-suing-the-fossil-fuel-industry-six-things-you-need-to-know/
https://climateintegrity.org/lawsuits
https://www.latimes.com/opinion/story/2023-09-20/la-california-oil-lawsuit-climate-accountability
https://en.wikipedia.org/wiki/Ghawar_Field
https://www.opendemocracy.net/en/cop27-hillknowlton-pr-greenwash-egypt/
https://www.clientearth.org/media/l44by31b/clientearth-complaint-concerning-saudi-arabian-oil-company.pdf
https://energetyka24.com/ropa/analizy-i-komentarze/dyrektor-generalny-saudi-aramco-czas-porzucic-fantazje-o-odchodzeniu-od-ropy-naftowej
https://sprawdzam.afp.com/doc.afp.com.32JD6PP
https://www.sustainability-beat.co.uk/2024/02/22/saudi-aramco-greenwashing/
https://klimat.rp.pl/klimat-i-ludzie/art41219171-sportwashing-rosnie-w-sile-nowa-strategia-gigantow-branzy-paliw-kopalnych
https://klimat.rp.pl/energia/art40044701-zarzuty-pod-adresem-gigantow-paliwowych-to-sie-przestanie-oplacac
https://www.clientearth.pl/najnowsze-dzialania/artykuly/onz-podejmuje-dzialania-przeciwko-saudyjskiej-firmie-naftowej-i-bankom-z-nia-wspolpracujacym-w-zwiazku-z-klimatem-i-prawami-czlowieka/
https://oko.press/za-kryzysy-ktos-przeciez-odpowiada-czy-za-niszczenie-klimatu-i-srodowiska-powinno-grozic-wiezienie
https://biznesalert.pl/saudi-aramco-emisje-co2-rafinerie-energetyka-srodowisko/
https://klimatycznabazawiedzy.org/raport/szalency-spod-szyldu-agend-klimatycznych-dezinformacja-i-propaganda-w-sprawach-zmiany-klimatu-i-polityki-klimatycznej/
https://www.desmog.com/2023/11/16/everything-you-need-to-know-about-saudi-aramco/
https://www.bakerinstitute.org/sites/default/files/2021-01/import/ces-wp-saudiaramco-010821.pdf -
Czy to prawda, że ludzie żyli już w czasach dinozaurów, antybiotyki zwalczają wirusy, a klimat się zmienia wskutek naturalnych cykli? Mówimy o raporcie Eurobarometr, poświęconym wiedzy i postawom Europejczyków wobec nauki i technologii.
I tak, w raporcie są obecni również Polacy. Oraz owszem, wyróżniają się spośród 35 krajów, które wzięły udział w badaniu - niestety, nie zawsze wyróżniają się w sposób, jakiego byśmy sobie życzyli.
Chwalimy się: tu znajdziecie informacje o naszej nominacji do Nagrody im. Woyciechowskiego:
https://www.nagrodawoyciechowskiego.pl/Nagroda-Autor-Internetowy
Posłuchajcie naszego podcastu!
Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z tych źródeł:
https://europa.eu/eurobarometer/api/deliverable/download/file?deliverableId=94629
https://europa.eu/eurobarometer/api/deliverable/download/file?deliverableId=94630
https://digitalpoland.org/publikacje/pobierz?id=70f40c4e-3fe1-4abd-9a32-02a26c324f18
https://www.britannica.com/science/continental-drift-geology
https://pl.wikipedia.org/wiki/Antropogeneza
https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/chapter/chapter-3/
https://zpe.gov.pl/a/fotosynteza/D8Os1wJXg -
Saknas det avsnitt?
-
Skandynawscy wikingowie nosili atrakcyjne stroje i biżuterię, używali oryginalnie zdobionej broni, no i w ogóle byli tak fajni, że warto robić o nich seriale i komiksy. A Słowianie chodzili w łapciach, byli przaśni i nie daliby rady stworzyć własnego państwa, gdyby im Skandynawowie w tym nie pomogli. Prawda? Otóż - wcale nie.
🗡 Dlaczego właściwie założyliśmy, że średniowieczni Skandynawowie byli atrakcyjniejsi od Słowian?
🗡 Jak polityka i światopogląd manipulowały historią?
🗡 I jak to naprawdę było z tymi wikingami w państwie pierwszych Piastów?
Pytamy o to fantastycznego gawędziarza, prof. Leszka Gardełę, archeologa i wikingologa, wybitnego znawcę wczesnośredniowiecznej Skandynawii i Słowiańszczyzny. Człowieka, który za wikingami przemierzył pół Europy. I napisał o nich mnóstwo artykułów naukowych oraz kilka książek.
Jeśli Wam się spodoba ten odcinek, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
https://studialednickie.pl/wiadomosci,tom-xxiii-2024.html
Str. 139-164 (ostrogi z potrójnymi motywami zwierzęcymi obejrzycie na str. 143 i 147)
https://archeologia.pl/wp-content/uploads/2021/06/Cieple-elitarna-nekropola-skompresowana.pdf
Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich, pod red. M. Bogackiego, A. Janowskiego, Ł. Kaczmarka, Gniezno, Szczecin 2019 -
Nawet jednominutowa przerwa w pracy potrafi zdziałać cuda - zmniejszyć zmęczenie, poprawić pamięć czy wydajność. Warunek: regularność.
Plus fascynujący świat "zaraźliwych" zachowań: co łączy sikanie, śmiech i ziewanie? Wyjaśniamy mechanizmy neurologiczne, które sprawiają, że nieświadomie synchronizujemy się z innymi.
Oto dwa naukowe newsy w ramach krótszej wersji naszego podcastu. Zapraszamy do słuchania!
Wideo na 100. odcinek czyli podcast od kuchni i nasze wpadki:
https://youtu.be/XUfTuezdtLY
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
Mikroprzerwy:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9432722/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1911-3846.12999
https://www.sciencealert.com/study-reveals-2-key-ways-to-reduce-fatigue-at-work
“Zaraźliwe” odruchy:
https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(24)01594-X#S.embed_link-K.C-B.1-L.1.zw
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2869077/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9399231/
https://www.nature.com/articles/s41598-020-64999-x
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22772979/
https://ojs.pum.edu.pl/pomjlifesci/article/download/726/541
https://www.sciencedaily.com/releases/2013/08/130807204847.htm
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2020.00442/full
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2022.780665/full -
Do 100. odcinka naszego podcastu od razu dorzucamy część drugą, w której pokazujemy, jak doszło do tego, że mit o UFO odrodził się w XXI wieku i dotarł z rancza w stanie Utah m.in. do amerykańskiego Kongresu. No i stał się lukratywnym biznesem.
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
https://www.nytimes.com/2024/03/08/us/politics/pentagon-ufo-alien-review.html?searchResultPosition=2
https://www.theguardian.com/us-news/2024/mar/22/ufologists-sean-kirkpatrick-pentagon-report-uaps
https://www.nytimes.com/2024/08/16/books/booksupdate/imminent-luiz-elizondo.html
https://en.wikipedia.org/wiki/George_Knapp_(television_journalist)
https://en.wikipedia.org/wiki/David_Grusch_UFO_whistleblower_claims
https://www.vice.com/en/article/inside-skinwalker-ranch-a-paranormal-hotbed-of-ufo-research/
https://media.defense.gov/2024/Mar/08/2003409233/-1/-1/0/DOPSR-CLEARED-508-COMPLIANT-HRRV1-08-MAR-2024-FINAL.PDF
https://smd-cms.nasa.gov/wp-content/uploads/2023/09/uap-independent-study-team-final-report.pdf -
100. odcinek naszego podcastu, a w nim coś ekstra: historia mitu UFO, w której wyjaśniamy źródła opowieści o latających spodkach i obcych. I od razu, z okazji naszego jubileuszu, wrzucamy drugą część podcastu o UFO - docieramy w niej aż do czasów współczesnych. Duuużo słuchania! Czerwiec 1947 roku. Kenneth Arnold dostrzega dziwne obiekty na niebie i uruchamia lawinę, która w końcu przeradza się w masową histerię i doprowadza do powstania jednego z najpotężniejszych mitów współczesności.
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Tu notka o UFO z 1978 roku (i obrazek Piotrka):
https://www.crazynauka.pl/wp-content/uploads/2024/01/ufo-1979.jpg
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
https://www.theguardian.com/us-news/2024/mar/22/ufologists-sean-kirkpatrick-pentagon-report-uaps
https://www.nytimes.com/2024/08/16/books/booksupdate/imminent-luiz-elizondo.html
https://en.wikipedia.org/wiki/George_Knapp_(television_journalist)
https://en.wikipedia.org/wiki/David_Grusch_UFO_whistleblower_claims
https://www.vice.com/en/article/inside-skinwalker-ranch-a-paranormal-hotbed-of-ufo-research/
https://www.statista.com/chart/8452/ufo-sightings-are-at-record-heights/
https://www.newspapers.com/article/deseret-news-twin-falls-falling-disc-pro/94298643/
https://www.nytimes.com/1994/09/18/us/wreckage-in-the-desert-was-odd-but-not-alien.html?pagewanted=all
https://en.wikipedia.org/wiki/Kenneth_Arnold_UFO_sighting
https://en.wikipedia.org/wiki/1947_flying_disc_craze
https://en.wikipedia.org/wiki/Horten_Ho_229
https://ciekawostkihistoryczne.pl/2021/05/13/emilcin-hipnoza-i-falszywi-kosmici-czy-w-polskim-roswell-doszlo-do-oszustwa/
https://en.wikipedia.org/wiki/Emilcin_Abduction
https://pl.wikipedia.org/wiki/Antrovis
https://www.popularmechanics.com/military/research/a44466099/researcher-says-he-has-evidence-of-1933-ufo-crash-in-italy/
https://en.wikipedia.org/wiki/Unidentified_flying_object
https://science.nasa.gov/uap/faqs/
https://www.nytimes.com/2023/05/31/us/politics/nasa-ufo-hearing.html
https://www.nytimes.com/2019/05/26/us/politics/ufo-sightings-navy-pilots.html
https://www.nytimes.com/2024/03/08/us/politics/pentagon-ufo-alien-review.html?searchResultPosition=2
https://www.nature.com/articles/s41598-023-49527-x
https://www.scientificamerican.com/article/what-really-happened-at-the-pentagons-once-hidden-ufo-office/
https://www.scientificamerican.com/article/nope-its-never-aliens/
https://www.scientificamerican.com/article/bad-data-not-aliens-may-be-behind-ufo-surge-nasa-team-says/
https://www.scientificamerican.com/podcast/episode/the-governments-former-ufo-hunter-has-a-lot-to-say/
https://www.scientificamerican.com/article/heres-what-i-learned-as-the-u-s-governments-ufo-hunter/
https://www.sciencenews.org/article/scientists-serious-ufo-uap-security
https://academic.oup.com/bioscience/article-abstract/17/1/15/326133?login=false
https://en.wikipedia.org/wiki/Flight_105_UFO_sighting
https://en.wikipedia.org/wiki/Roswell_incident
https://en.wikipedia.org/wiki/Aztec,_New_Mexico_crashed_saucer_hoax
https://en.wikipedia.org/wiki/Hangar_18_(conspiracy_theory)
https://en.wikipedia.org/wiki/Barney_and_Betty_Hill_incident
https://en.wikipedia.org/wiki/UFO_conspiracy_theories
https://en.wikipedia.org/wiki/Project_Mogul
https://en.wikipedia.org/wiki/Flying_saucer
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_reported_UFO_sightings
https://en.wikipedia.org/wiki/Foo_fighter
https://en.wikipedia.org/wiki/Ghost_rockets
https://en.wikipedia.org/wiki/Table_of_reports_during_the_1947_flying_disc_craze
https://www.britannica.com/topic/unidentified-flying-object/Other-investigations-of-UFOs -
Epidemie, wojna, uchodźcy. Czego uczy nas kryzys, jak się przygotować na trudne czasy, poza zgromadzeniem papieru toaletowego i makaronu? Eksperci są zgodni: co najmniej tak samo ważne jest zabezpieczenie własnego zdrowia, zwłaszcza przed chorobami zakaźnymi. A jak to wyglądało w przypadku Ukrainy? I czy polski system ochrony zdrowia podołał temu zadaniu? Żeby Wam rzetelnie przedstawić ten temat, poprosiliśmy o komentarze cenionych ekspertów:
dr Piotra Kramarza, szefa naukowego Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC);prof. Tomasza Sobierajskiego, socjologa i wakcynologa społecznego z Uniwersytetu Warszawskiego. Usłyszycie ich, obok naszych głosów, w tym odcinku naszego podcastu.
Zapraszamy do słuchania!
Ten podcast jest elementem płatnej współpracy z ECDC. Korzystamy z ich wiedzy, źródeł i specjalistów.
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
https://www.escaide.eu/en
https://health.ec.europa.eu/health-security-and-infectious-diseases/surveillance-and-early-warning_pl
https://www.pzh.gov.pl/projekt-epibaza/nadzor-epidemiologiczny/
https://www.pzh.gov.pl/projekt-epibaza/nadzor-epidemiologiczny/
https://www.termedia.pl/mz/Transgraniczny-system-elektronicznej-dokumentacji-medycznej-w-UE,55974.html
https://www.medonet.pl/zdrowie/wiadomosci,alarmujacy-wzrost-zachorowan-na-krztusiec-w-polsce--ponad-5-tys--przypadkow-w-miesiac,artykul,45073805.html
https://www.termedia.pl/poz/Krztusiec-w-natarciu,59776.html -
Przez lata słyszeliśmy o prozdrowotnych właściwościach czerwonego wina i bezpiecznych dawkach alkoholu, na które można sobie regularnie pozwalać. Badania poszły do przodu i coraz więcej z nich pokazuje, że z piciem alkoholu jest zupełnie inaczej, niż nauczyliśmy się myśleć. Dziś opowiadamy o poalkoholowej gastrofazie, zaskakujących efektach “suchego stycznia”, strategiach producentów alkoholu i etykietach z oznaczeniami “rakotwórcze”.
Posłuchajcie naszego podcastu!
Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
https://en.wikipedia.org/wiki/Dry_January
Bezpieczne limity
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)31310-2/fulltext#S.embed_link-K.C-B.1-L.1.zw
https://www.nhs.uk/live-well/alcohol-advice/the-risks-of-drinking-too-much/
https://www.nature.com/articles/s41467-022-28735-5
https://www.nytimes.com/2023/01/13/well/mind/alcohol-health-effects.html
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9487798/
https://www.spectrum.niaaa.nih.gov/Content/archives/Fall_2018_508C.pdf
https://www.nytimes.com/2025/01/01/health/alcohol-dietary-guidelines.html
Kalorie
https://www.nature.com/articles/ncomms14014
https://www.nhs.uk/live-well/alcohol-advice/calories-in-alcohol/
https://zbiotics.com/blogs/journal/alcohol-and-food-cravings
https://www.bbc.com/news/health-38562048
https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000886.htm
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1046/j.1365-2265.2001.01401.x
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6207178/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/87483/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14557794/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S000689931930616X
Działanie na mózg
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC165791/
https://neuroexpert.org/encyklopedia/kwas-l-glutaminowy-glutaminian/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3096805/
O śnie
https://www.washingtonpost.com/wellness/2025/01/03/dry-january-alcohol-sleep-better/
Oznaczanie alko w USA
https://www.washingtonpost.com/health/2025/01/03/alcohol-cancer-warning-surgeon-general
https://www.nytimes.com/2025/01/03/health/alcohol-surgeon-general-warning.html
Czerwone wino:
https://www.nytimes.com/2024/02/17/well/eat/red-wine-heart-health.html
https://www.nytimes.com/2021/08/30/well/live/alcohol-atrial-fibrillation.html
https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-mar-30-sci-alcohol30-story.html
https://www.ajpmonline.org/article/S0749-3797(05)00012-7/abstract
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10723838/
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2802963
https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/HYPERTENSIONAHA.123.21224
https://aacrjournals.org/cebp/article/32/1/46/712618/Do-Beliefs-about-Alcohol-and-Cancer-Risk-Vary-by
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10815776/
https://en.wikipedia.org/wiki/Resveratrol
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10723838/
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2798004
https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/polish/alcohol-mental-health-and-the-brain
Alkohol i nowotwory:
https://pennstatehealthnews.org/topics/one-group-blog-october-2021/
https://www.hhs.gov/sites/default/files/oash-alcohol-cancer-risk.pdf
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6705703/
https://ufhealth.org/stories/2024/growing-awareness-between-alcohol-and-cancer-risk -
Odcinek inny niż wszystkie, czyli lot ponad noworocznymi sekundami przestępnymi, babilońskimi ceremoniami poniżania króla, niedotrzymywaniem postanowień i uprzedzeniami względem szkockich blondynów.
À propos Szkocji: w maju 2025 zapraszamy na prowadzoną przez nas wyprawę “Cała dzikość Szkocji”, którą z organizujemy wraz z biurem podróży One Small Step - 2 stycznia o 20.00 ruszają zapisy!
https://www.onesmallstep.travel/szkocjacrazynauka-2025
Jest to odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, skorzystaliśmy z tych źródeł:
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0234097
https://www.researchgate.net/publication/347438493_How_long_do_people_stick_to_a_diet_resolution_A_digital_epidemiological_estimation_of_weight_loss_diet_persistence
https://en.wikipedia.org/wiki/First-foot
https://www.gum.gov.pl/pl/aktualnosci/komunikaty/468,Sekunda-przestepna.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Akitu -
Pierwszy taki przegląd pradziejów Polski: od już-nie-ryb, czyli pierwszych w dziejach Ziemi czworonogów, które wyszły na ląd, przez triasowe kozy i smoki wawelskie, aż po historie ukryte w kupach dinozaurów i ślady katastrofy sprzed 66 mln lat.
Tę brawurową opowieść snujemy wraz z naszym wspaniałym gościem, dr. Grzegorzem Niedźwiedzkim, paleontologiem i geologiem z Uniwersytetu w Uppsali i Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, który w dodatku jest współodkrywcą większości tych cudów i świetnym gawędziarzem.
Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując się do tego odcinka, korzystaliśmy z wielu źródeł, w tym z artykułów, których współautorem jest dr Niedźwiedzki:
Najstarsze ślady czworonoga
https://jednaziemia.pgi.gov.pl/planeta-dzieje/31-dzieje/2801-pierwsze-czworonogi-wyszly-na-lad-w-gorach-swietokrzyskich.html
https://www.science.org/content/article/ancient-four-legged-beasts-leave-their-mark
https://www.crazynauka.pl/jak-pod-kielcami-odkopalismy-szczotka-najstarsze-slady-czworonoga-na-ziemi/
https://www.science.org/doi/10.1126/science.aal4853
https://www.muzeumlisowice.pl/lisowicia-bojani-na-okladce-science-n97.html
https://www.crazynauka.pl/polski-gigant-z-poczatkow-ery-dinozaurow-odkrycie-kuzyna-ssakow-ciezszego-od-slonia/
Góry Świętokrzyskie i Opolszczyzna - wykopaliska
https://ekomuzeum.pl/
https://www.paleo.pan.pl/krasiejow/artykuly.html
https://juraparkkrasiejow.pl/atrakcje/pawilon-paleontologiczny-wykopaliska/
https://www.crazynauka.pl/mamy-w-polsce-rafe-koralowa/
Kupa i wymiociny dinozaurów
https://www.nature.com/articles/d41586-024-03889-y
https://www.nature.com/articles/s41586-024-08265-4
https://pan.pl/skamieniale-odchody-ujawniaja-wskazowki-dotyczace-powstania-dinozaurow/
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C105671%2Cnowe-informacje-o-ewolucji-dinozaurow-dzieki-przeswietleniu-skamienialych
Ślady zagłady dinozaurów w Bochotnicy:
https://www.crazynauka.pl/sfotografowalismy-moment-zaglady-dinozaurow/
Jak wyglądała Ziemia kiedyś:
https://dinosaurpictures.org/ancient-earth#400
A tu memy, o których wspominamy w nagraniu:
https://paczaizm.pl/hej-chcesz-cos-z-dewonu-avonu-zwierze/
https://zzyciawziete.styl.fm/583491.ej-chcesz-cos-z-avonu-co-to-znaczy-o-co-chodzi-slang-mem-sprawdz-oryginal
https://demotywatory.pl/3429766/Czasami-lepiej -
Bombki, światełka, magia, choinki, prezenty… Tylko dlaczego niemal 40 proc. ludzi odczuwa stres, kiedy zbliżają się Święta i dopada ich presja na wyczarowanie magicznej, rodzinnej atmosfery? Po angielsku to zjawisko ma nawet specjalną nazwę - Holiday Blues.
Opowiadamy o tym, co psychologia i socjologia mówią o przeżywaniu Świąt i przyjmowaniu ról społecznych, które czynią nas nieszczęśliwymi. Oraz o tym, co radzą specjaliści w kwestii tego, jak w te role nie wchodzić.
To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli z zasady lżejsza wersja naszego podcastu, w której z reguły omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Tym razem skupiliśmy się na jednym temacie, ale również bardzo aktualnym. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek, korzystaliśmy z różnych źródeł.
Linki do badań, omówień i dodatków:
https://www.apa.org/news/press/releases/2006/12/holiday-stress.pdf
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3257984/
https://www.nami.org/press-releases/mental-health-and-the-holiday-blues/
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-pathways-of-experience/202112/holiday-blues-why-christmas-causes-stress
https://www.healthpartners.com/blog/why-we-get-depressed-during-holidays/
https://swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/34679-przezyc-swieta-i-nie-zwariowac
https://www.rp.pl/przemysl-spozywczy/art39537061-polacy-zmarnuja-mniej-zywnosci-w-swieta-tradycja-w-odwrocie
https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1000316
https://www.researchgate.net/profile/Diego-Gambetta/publication/242591079_Trust_Making_and_Breaking_Cooperative_Relations/links/56ab47be08ae8f386568be63/Trust-Making-and-Breaking-Cooperative-Relations.pdf
https://psycnet.apa.org/record/2020-17226-008
https://www.researchgate.net/publication/275281205_Relationship_autonomy_and_support_provision_in_romantic_relationships
https://www.researchgate.net/publication/232847651_The_Contribution_of_Couple_Leisure_Involvement_Leisure_Time_and_Leisure_Satisfaction_to_Marital_Satisfaction
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2692821/
Taka piękna i długa reklama Apartu:
https://youtu.be/Ptld98KjPuM?si=ikV9d02Vl3Azn-wT -
Czy system badający zorze polarne wywołuje też huragany?
Czy waszyngtońska pizzeria może być centrum złowieszczego spisku?
Dlaczego kolory na mapach pogody zostały zmienione?
Drugi ze specjalnych odcinków o teoriach spiskowych, który przygotowaliśmy we współpracy z portalem fact-checkingowym Fakenews.pl. Rozkładamy na czynniki pierwsze teorie związane m.in. ze sterowaniem pogodą czy ruchem QAnon. Pokazujemy jednocześnie, jak się do nich mają prawdziwe spiski, takie jak MKUltra i więzienia CIA w Polsce. A w rolę trzeciego prowadzącego Podcast Crazy Nauka znów wcielił się Mateusz Zadroga z Fakenews.pl :)
Jest to odcinek sponsorowany w ramach grantu Open Information Partnership.
Zapraszamy do słuchania!
Tu można kupić naszą książkę “Fakt, nie mit”:
https://www.empik.com/fakt-nie-mit-stanislawska-aleksandra-stanislawski-piotr,p1234345293,ksiazka-p
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
HAARP i psychologiczne źródła spisków
https://yougov.co.uk/international/articles/40876-what-conspiracy-theories-did-people-around-world-b
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6238178/
https://www.apa.org/news/press/releases/2023/06/why-people-believe-conspiracy-theories
https://www.mcgill.ca/oss/article/critical-thinking-pseudoscience/who-likely-believe-conspiracy-theories
https://www.scientificamerican.com/article/people-drawn-to-conspiracy-theories-share-a-cluster-of-psychological-features/
https://today.yougov.com/politics/articles/48113-which-conspiracy-theories-do-americans-believe
https://www.reuters.com/world/us/hurricane-milton-helene-fact-checking-conspiracies-rumors-2024-10-09/
Zmiana klimatu
https://naukaoklimacie.pl/fakty-i-mity/mit-meteorolodzy-i-telewizje-zmieniaja-skale-kolorow-na-mapach-pogody-zeby-siac-panike
https://naukaoklimacie.pl/fakty-i-mity/mit-naukowcy-z-nasa-i-noaa-falszuja-pomiary-temperatury-112
https://naukaoklimacie.pl/fakty-i-mity/mit-zmieniono-globalne-ocieplenie-na-zmiane-klimatu-63
https://naukaoklimacie.pl/fakty-i-mity/mit-ujawniona-korespondencja-pomiedzy-klimatologami-dowodzi-spisku-17
QAnon
https://www.nytimes.com/interactive/2016/12/10/business/media/pizzagate.html
https://www.politifact.com/article/2016/dec/05/how-pizzagate-went-fake-news-real-problem-dc-busin/
https://www.snopes.com/fact-check/pizzagate-conspiracy/
https://www.thedailybeast.com/tiktok-teens-are-obsessed-with-pizzagate/
https://www.nytimes.com/2016/12/05/business/media/comet-ping-pong-pizza-shooting-fake-news-consequences.html
https://www.washingtonpost.com/dc-md-va/2021/02/16/pizzagate-qanon-capitol-attack/
https://fakenews.pl/spoleczenstwo/adrenochrom-qanon-i-pizzagate/
https://nymag.com/intelligencer/2017/12/qanon-4chan-the-storm-conspiracy-explained.html
https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/as-the-bizarre-qanon-group-emerges-trump-rallies-go-from-nasty-to-dangerous/2018/08/01/063ed6f8-9585-11e8-a679-b09212fb69c2_story.html
https://www.politico.eu/article/amazon-qanon-covid19-coronavirus-disinformation-conspiracy-theories/
https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2020/06/qanon-nothing-can-stop-what-is-coming/610567/
https://www.bbc.com/news/53498434
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8022489/
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0142064X211025464
https://theconversation.com/qanon-and-the-storm-of-the-u-s-capitol-the-offline-effect-of-online-conspiracy-theories-152815
https://www.vox.com/videos/2020/10/28/21538763/save-the-children-qanon-instagram
https://en.wikipedia.org/wiki/QAnon
https://en.wikipedia.org/wiki/Pizzagate_conspiracy_theory
MKUltra
https://www.nytimes.com/1974/12/22/archives/huge-cia-operation-reported-in-u-s-against-antiwar-forces-other.html
https://www.smithsonianmag.com/smart-news/what-we-know-about-cias-midcentury-mind-control-project-180962836/
https://en.wikipedia.org/wiki/MKUltra
https://www.npr.org/2019/09/09/758989641/the-cias-secret-quest-for-mind-control-torture-lsd-and-a-poisoner-in-chief
Więzienie CIA
https://www.washingtonpost.com/world/national-security/the-hidden-history-of-the-cias-prison-in-poland/2014/01/23/b77f6ea2-7c6f-11e3-95c6-0a7aa80874bc_story.html
https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/22/AR2009012201527_2.html?sid=ST2009012204161
http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6360817.stm
https://www.bbc.com/news/world-europe-28460628
https://www.wsj.com/articles/eu-court-rules-against-poland-in-cia-rendition-case-1406193988
https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/poland/11286267/Polish-president-admits-Poland-agreed-to-host-secret-CIA-black-site.html
https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,29059826,wiezienie-cia-bez-kary-wyborcza-ujawnia-prokuratura-umorzyla.html
https://www.justiceinitiative.org/voices/20-extraordinary-facts-about-cia-extraordinary-rendition-and-secret-detention -
Czy sztuczna inteligencja pisze lepsze wiersze od Szekspira i Dickinson? Czy jesteśmy w stanie rozróżnić poezję ludzką od nieludzkiej? Oraz jakie historie opowiadają nam skamieniałe kupy i wymiociny dinozaurów, w dodatku pochodzące z terenu Polski?
O tym wszystkim odpowiadamy w odcinku z serii “Nauka na czasie”, czyli w lżejszej wersji naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek, korzystaliśmy z różnych źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:
AI i poezja
https://www.nature.com/articles/s41598-024-76900-1
https://www.nature.com/articles/s41598-024-54271-x
Dinozaurze wymiociny i kupy
https://www.nature.com/articles/d41586-024-03889-y
https://en.wikipedia.org/wiki/Bromalite
https://pubs.geoscienceworld.org/sepm/palaios/article-abstract/37/8/433/616321/SIGNIFICANCE-OF-A-SMALL-REGURGITALITE-CONTAINING
https://boingboing.net/2022/09/21/fossilized-dino-vomit-discovered-in-utah.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Brachiosaurus
https://www.crazynauka.pl/jak-pod-kielcami-odkopalismy-szczotka-najstarsze-slady-czworonoga-na-ziemi/ -
Jak jeden sfałszowany tekst sprawił, że XX wiek był gorszy, niż powinien być?
Dlaczego pierwsze kroki człowieka na Księżycu ktoś filmował z powierzchni tegoż Księżyca?
Dlaczego World Trade Center zawaliło się, mimo że było odporne na uderzenia samolotów?
O teoriach spiskowych - dawnych i całkiem nowych - oraz o tym, dlaczego tak wielu ludzi w nie wierzy, opowiadamy w specjalnym odcinku, przygotowanym we współpracy z portalem fact-checkingowym Fakenews.pl. Jego przedstawiciel, Mateusz Zadroga, wcielił się z tej okazji w rolę trzeciego prowadzącego Podcast Crazy Nauka.
Ten odcinek jest pierwszą częścią naszej opowieści o teoriach spiskowych. Drugą, w której omawiamy również prawdziwe spiski, opublikujemy za dwa tygodnie. Są to odcinki sponsorowane w ramach grantu Open Information Partnership.
Zapraszamy do słuchania!
Tu można kupić naszą książkę “Fakt, nie mit”:
https://www.empik.com/fakt-nie-mit-stanislawska-aleksandra-stanislawski-piotr,p1234345293,ksiazka-p
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
Myślenie spiskowe
https://yougov.co.uk/international/articles/40876-what-conspiracy-theories-did-people-around-world-b
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6238178/
https://www.apa.org/news/press/releases/2023/06/why-people-believe-conspiracy-theories
https://www.mcgill.ca/oss/article/critical-thinking-pseudoscience/who-likely-believe-conspiracy-theories
https://www.scientificamerican.com/article/people-drawn-to-conspiracy-theories-share-a-cluster-of-psychological-features/
https://today.yougov.com/politics/articles/48113-which-conspiracy-theories-do-americans-believe
https://www.reuters.com/world/us/hurricane-milton-helene-fact-checking-conspiracies-rumors-2024-10-09/
https://mitologiawspolczesna.pl/teorie-spiskowe/
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0963721417718261
https://skepticalscience.com/docs/ConspiracyTheoryHandbook_Polish.pdf
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5724570/
Protokoły mędrców Syjonu
https://www.washingtonpost.com/wp-srv/national/daily/nov98/nazicars30.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Ford#Antisemitism_and_The_Dearborn_Independent
https://pl.wikipedia.org/wiki/Protoko%C5%82y_m%C4%99drc%C3%B3w_Syjonu
https://en.wikipedia.org/wiki/Matvei_Golovinski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maurice_Joly
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Protocols_of_the_Elders_of_Zion
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Dialogue_in_Hell_Between_Machiavelli_and_Montesquieu
https://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/protocols-of-the-elders-of-zion
https://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/protocols-of-the-elders-of-zion-key-dates
https://www.rcin.org.pl/dlibra/publication/5489/edition/836
https://www.britannica.com/topic/Protocols-of-the-Elders-of-Zion
https://www.nigdywiecej.org/pdf/pl/pismo/16/020_Protokoly-Medrcow-Syjonu.pdf
Lądowanie na Księżycu
https://www.bbc.co.uk/bitesize/articles/z3x6b7h
https://en.wikipedia.org/wiki/Moon_landing_conspiracy_theories
https://www.manchester.ac.uk/about/news/moon-landing-conspiracy-theories/
https://www.theguardian.com/science/2019/jul/10/one-giant-lie-why-so-many-people-still-think-the-moon-landings-were-faked
Zamachy z 11 września
https://d3nkl3psvxxpe9.cloudfront.net/documents/Conspiracy_Theories_poll_results.pdf
https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-i-poszukiwacze-prawdy/
https://blogs.chapman.edu/wilkinson/2016/10/11/what-arent-they-telling-us/
https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-ii-blizniacze-wieze/
https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/NCSTAR/ncstar1.pdf
https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/NCSTAR/ncstar1a.pdf
https://www.youtube.com/watch?v=rxhZFaC7Nhc&t=1007s&ab_channel=EnhancedWTCVideos
https://www.youtube.com/watch?v=XpfDkL-vFdk&t=59s&ab_channel=Maxwell4Truth
https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-iii-nano-termit/
https://www.chronicle.com/article/professors-of-paranoia/?bc_nonce=4marfjqze6tjw6hfg5d3tr&cid=reg_wall_signup
http://www.civil.northwestern.edu/people/bazant/PDFs/Papers/466.pdf
https://aneta.org/911experiments_com/articles/Millette9119ProgressReport022912_rev1_030112webHiRes.pdf
https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-iv-wtc-7/
https://fullfact.org/online/bbc-world-trade-center-7-september-11/
https://gizmodo.com/why-9-11-truthers-are-obsessed-with-the-plasco-high-ris-1822203542
https://www.phd.eng.br/wp-content/uploads/2019/04/19.04.30ParecerCompletoPaesAlmeida_final-compactado.pdf
https://apnews.com/article/fact-check-911-pentagon-airplane-debris-598153051732 -
Opowiadamy o tym, dlaczego nie należy sądzić innych po pozorach, zwłaszcza kiedy jest się archeologiem badającym Pompeje. Mówimy też o strasznych rzeczach, które dzieją się w naszych gardłach i które skutkują tym, że trudno nas czasem poznać.
To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Fot. Dennis Jarvis (CC BY-NC-SA)
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:
Pompeje
https://www.science.org/content/article/surprising-identities-pompeii-victims-rewrite-stories-cataclysm
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wezuwiusz
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pompeje_(stanowisko_archeologiczne)
https://www.sciencefocus.com/planet-earth/incredibly-preserved-bodies-of-two-men-discovered-in-pompeii
https://www.science.org/content/article/how-did-pompeii-s-victims-really-die
https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/wlochy/90431,Jak-wybuch-Wezuwiusza-zniszczyl-amerykanskie-bombowce.html
Chrypka
https://www.iflscience.com/why-we-lose-our-voice-and-how-to-get-it-back-76805
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/laryngitis/symptoms-causes/syc-20374262
https://health.clevelandclinic.org/losing-your-voice-whats-going-on-in-your-body+
https://www.uab.edu/news/youcanuse/item/13646-why-have-i-lost-my-voice-and-how-can-i-help-bring-it-back
https://en.wikipedia.org/wiki/Vocal_cords
https://pl.wikipedia.org/wiki/Krta%C5%84
Dlaczego mój głos dziwnie brzmi na nagraniu?https://www.spreaker.com/episode/31-jak-obliczyc-odleglosc-od-burzy-i-inne-naukowe-odpowiedzi-na-trudne-pytania-czesc-2--56139907
https://youtu.be/PLOQ8LlZXEI?si=V1fQ1lO_vf3MeQZu -
Kiedy patologiczne posłuszeństwo wobec przełożonych prowadzi do tragedii - jak podczas katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu, kiedy załoga prowadziła test reaktora, nie bacząc na liczne sygnały ostrzegawcze. Albo podczas masakry w My Lai, która stała się najsłynniejszą zbrodnią popełnioną przez Amerykanów w Wietnamie. To druga część naszej opowieści o katastrofach, które nazwaliśmy “Milgramowskimi”.
W odcinku 86 rozmawialiśmy o słynnym eksperymencie Milgrama z psychologiem prof. Tomaszem Grzybem, który bada ludzką skłonność do ulegania autorytetom, ale i buntowania się. A w odcinku 88 opowiadaliśmy o katastrofach lotniczych wywołanych przez uległość wobec przełożonych. Opisywane przez nas tragedie potwierdzają słuszność wniosków płynących z eksperymentu Milgrama, które mówią, że ludzie są z natury posłuszni osobom wyższym rangą, nawet jeśli stoi to w sprzeczności z ich zasadami, zdrowym rozsądkiem albo wręcz zagraża ich życiu.
Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
Czarnobyl
https://world-nuclear.org/information-library/appendices/chernobyl-accident-appendix-1-sequence-of-events
http://ncbj.edu.pl/zasoby/awarie/20110726_czarnobyl-1.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/Anatolij_Diat%C5%82ow
https://en.wikipedia.org/wiki/Individual_involvement_in_the_Chernobyl_disaster
https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/978-3-658-25987-7_15.pdf
https://psychsafety.co.uk/chernobyl/
https://en.wikipedia.org/wiki/Chernobyl_disaster
Masakra w My Lai
https://www.britannica.com/event/My-Lai-Massacre
https://www.nytimes.com/2018/03/16/opinion/the-truth-behind-my-lai.html
https://www.digitalhistory.uh.edu/active_learning/explorations/vietnam/my_lai_chronology.cfm
https://www.history.com/topics/vietnam-war/my-lai-massacre-1
https://en.wikipedia.org/wiki/My_Lai_massacre
https://www.smithsonianmag.com/history/ghosts-my-lai-180967497/
https://dzieje.pl/wiadomosci/zmarl-william-calley-ktory-podczas-wojny-wietnamskiej-kierowal-masakra-w-my-lai -
Dlaczego mamy skłonność do alkoholu i zdecydowanie nie jesteśmy w tym osamotnieni? Kiedy pijaństwo było dobrym rozwiązaniem i dlaczego już nie jest? Oraz jak przeprowadzić w ciągu 30 sekund domowy test pokazujący kondycję fizyczną i neurologiczną.
To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:
Alkohol:
https://www.cell.com/trends/ecology-evolution/fulltext/S0169-5347(24)00240-4
https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/964/947
https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.2410874121
https://popchemat.pl/drozdze-i-ich-metabolity-w-procesie-fermentacji-alkoholowej/
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0008993
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22689-blood-alcohol-content-bac
Test zdrowia:
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0310764
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9103052/
https://ojs.lib.uwo.ca/index.php/wurjhns/article/view/15361/12838
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19839175/
https://www.sralab.org/rehabilitation-measures/single-leg-stance-or-one-legged-stance-test
https://agsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1532-5415.1997.tb01479.x -
Opowiadamy o sytuacjach, w których uległość wobec autorytetów doprowadziła do tragedii, a konkretnie w tym odcinku - do katastrof lotniczych. Potwierdzają one słuszność wniosków płynących z eksperymentu Milgrama, mówiących, że ludzie są z natury posłuszni osobom wyższym rangą, nawet jeśli stoi to w sprzeczności z ich zasadami, zdrowym rozsądkiem albo wręcz zagraża ich życiu. No bo czym wytłumaczyć fakt podporządkowania się kapitanowi, który robi wszystko, by staranować innego jumbo jeta?
Za dwa tygodnie, w 90. odcinku naszego podcastu, opowiemy Wam o innych, niekoniecznie lotniczych tragediach spowodowanych przez “milgramowskie” posłuszeństwo.
Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:
Teneryfa (1977)
https://www.petermckenzie.com/post/the-dangers-of-authority-the-frightening-lessons-to-be-learned-from-the-world-s-worst-air-disaster
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3386799/
https://www.faa.gov/lessons_learned/transport_airplane/accidents/PH-BUF
https://web-archive.southampton.ac.uk/cogprints.org/4566/1/ObedienceInTheCockpit.pdf
https://tenerife.chat/blog/what-were-the-reasons-behind-the-tragic-tenerife-airport-disaster
https://www.linkedin.com/pulse/tenerife-airport-disaster-tragic-collision-shook-aviation-surya-k/
https://www.academicblock.com/technology/engineering-disasters/tenerife-airport-disaster/
https://en.wikipedia.org/wiki/Tenerife_airport_disaster
https://lost-in-history.com/the-1977-tenerife-airport-disaster/
https://www.unilad.com/news/world-deadliest-plane-crash-tenerife-airport-disaster-069755-20240327
Air Florida 90 (1982)
https://www.ntsb.gov/investigations/accidentreports/reports/aar8208.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_lotu_Air_Florida_90
https://en.wikipedia.org/wiki/Air_Florida_Flight_90
United Airlines 173 (1978)
https://www.goflightmedicine.com/post/united-airlines-173-the-need-for-crm
https://aerocrewnews.com/2017/06/07/united-flight-173/
https://www.faa.gov/lessons_learned/transport_airplane/accidents/N8082U
https://www.ntsb.gov/investigations/AccidentReports/Reports/AAR7907.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/United_Airlines_Flight_173
Korean Air 801 (1997)
https://en.wikipedia.org/wiki/Korean_Air_Flight_801
https://pl.wikipedia.org/wiki/Instrument_landing_system
https://www.sparknotes.com/lit/outliers/section7/
https://www.ntsb.gov/investigations/accidentreports/reports/aar0001.pdf
https://en.wikisource.org/wiki/Korean_Air_Flight_801_-_Aircraft_Accident_Report_(NTSB)/Cockpit_Voice_Recorder_Transcript
https://en.wikipedia.org/wiki/Korean_honorifics
https://tailstrike.com/database/6-august-1997-korean-air-801/
http://www.reply-mc.com/2011/12/27/unraveling-social-interaction-part-4/ -
Dlaczego ludzie lubią, a nawet powinni się bać, np. oglądając horrory? Nauka wyjaśnia to kilkoma niekoniecznie oczywistymi przyczynami.
Co wiemy o jednym z najbardziej tajemniczych pojazdów zbudowanych przez ludzi i jego obecnej misji kosmicznej?
To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:
Strach
https://cc.au.dk/en/recreational-fear-lab
https://theconversation.com/some-people-love-to-scare-themselves-in-an-already-scary-world-heres-the-psychology-of-why-240292
https://cc.au.dk/en/recreational-fear-lab/blog/view/artikel/recreational-fear-what-it-is-and-why-that-matters
https://www.smithsonianmag.com/science-nature/can-experiencing-horror-help-your-brain-180980984/
https://www.theguardian.com/science/2022/oct/23/why-we-enjoy-fear-the-science-of-a-good-scare
Boeing X-37B:
https://www.sciencealert.com/mysterious-space-plane-x-37b-to-try-first-of-a-kind-maneuvers-in-orbit
https://www.military.com/daily-news/2019/07/23/former-secaf-explains-how-secret-x-37-space-plane-throws-enemies.html
https://www.universetoday.com/168903/space-forces-x-37b-will-perform-never-before-seen-maneuvers/
https://www.spaceforce.mil/News/Article-Display/Article/3932137/x-37b-begins-novel-space-maneuver/
https://www.spacedaily.com/news/aerobraking-01a.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Boeing_X-37 -
Słynny eksperyment Milgrama dowiódł czegoś przerażającego: większość z nas ma skłonność do bycia posłusznym wobec autorytetów, nawet jeśli to oznacza celowe zadawanie bólu innej osobie. Badanie miało szukać źródeł uległości Niemców wobec rozkazów prowadzących do ludobójstwa podczas drugiej wojny światowej, ale pokazało, że ślepe posłuszeństwo jest cechą ogólnoludzką. Co zatem może sprawić, że się zbuntujemy? Okazuje się, że bardzo trudno znaleźć takie czynniki.
Ale psycholodzy z Wrocławia zaparli się i eksperymentowali dotąd, aż zdobyli wiedzę o możliwych źródłach nieposłuszeństwa. Prof. Tomasz Grzyb, dziekan Wydziału Psychologii na Uniwersytecie SWPS i jeden z autorów tych badań, opowiada nam o tym, do czego prowadzi ślepe posłuszeństwo, co może skłonić nas do nieposłuszeństwa oraz jak bunt jednostki zapobiegł trzeciej wojnie światowej.
Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
https://patronite.pl/crazynauka
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł.
Oto niektóre z nich:
Dariusz Doliński, Tomasz Grzyb, Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama, Wydawnictwo Smak Słowa, 2017
https://psps.badania.net/podobienstwo-nieposluszenstwo/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0001691823000355
https://swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/34348-posluszni-robotom
https://swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/35563-fizyczna-obecnosc-autorytetu-oznacza-wieksze-posluszenstwo-nowe-spojrzenie-na-wyniki-slynnego-eksperymentu - Visa fler
